Προσβασιμότητα του χώρου
Το θέμα της προσβασιμότητας του περιβάλλοντος/ χώρου προβάλει διεθνώς ως ένα φλέγον ζήτημα, καθώς διάφορες κοινωνικές ομάδες (εμποδιζόμενα άτομα) αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Στην κατηγορία των εμποδιζόμενων ατόμων ανήκουν τα άτομα με πρόβλημα όρασης, τα άτομα με κινητικές αναπηρίες, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι εγκυμονούσες, άτομα με μειωμένη ικανότητα χωρικής αντίληψης, αλλά ακόμη και τα άτομα που μεταφέρουν νήπια σε καροτσάκι. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού ανήκει σ’ αυτήν την κατηγορία. Για τις ομάδες αυτές θα πρέπει να υπάρχει ειδικός σχεδιασμός και να παρέχονται ειδικά βοηθήματα προσανατολισμού και/ή κινητικότητας, που συμβάλουν σημαντικά στο να ξεπεραστούν τα προβλήματα.
Το ζητούμενο σήμερα είναι ο σχεδιασμός για μια Ευρώπη που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε πολίτη της – μια Ευρώπη όπου η έλλειψη πρόσβασης ή ακόμα και η δυσκολία πρόσβασης να είναι εξαίρεση και όχι κανόνας. Στις σύγχρονες κοινωνίες δεν νοείται πλήρης κοινωνική ενσωμάτωση εάν δεν υπάρχει η δυνατότητα της ανεμπόδιστης μετακίνησης, για λόγους εκπαίδευσης. Η κινητικότητα στο δομημένο Πανεπιστημιακό χώρο δεν πρέπει να εκλαμβάνεται απλώς ως μια ευκολία αλλά σαν θεμελιώδες δικαίωμα. Ωστόσο, όπως γνωρίζουμε και έχει αποδειχτεί από διάφορες έρευνες και μελέτες, τα άτομα με αναπηρία και γενικότερα τα εμποδιζόμενα άτομα αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στην προσβασιμότητα και την κινητικότητα στο δομημένο Πανεπιστημιακό χώρο. Φοιτητές και μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας με πρόβλημα όρασης (τυφλοί και με χαμηλή όραση), με κινητικές αναπηρίες, καθώς και άλλες ομάδες, όπως επισκέπτες, με μειωμένη κινητικότητα, συχνά δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες και λειτουργίες των Πανεπιστημίων. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο όταν η κίνηση λαμβάνει χώρα σε νέα περιβάλλοντα ή σε περιβάλλοντα με πολύπλοκη δομή. Πέραν του ότι υπάρχει η πιθανότητα των τραυματισμών λόγω της ύπαρξης διαφόρων εμποδίων που παρεμβάλλονται συχνά στην πορεία της κίνησης, η πρόσβαση σε συγκεκριμένες θέσεις είναι ιδιαίτερα προβληματική, ειδικότερα όταν αναφερόμαστε σε ένα περιβάλλον/χώρο με μεγάλη πληθώρα σημαντικών σημείων/θέσεων. Όλα τα παραπάνω παρεμποδίζουν την πρόσβαση στις υπηρεσίες του Ιδρύματος (Πανεπιστημίου) και την ισότιμη συμμετοχή των ατόμων αυτών στις δραστηριότητες του Πανεπιστημίου.
Η πρόνοια για την κάλυψη της προσβασιμότητας του χώρου παρουσιάζει μεγάλη διαβάθμιση από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά προβλήματα σε αυτό το πεδίο, καθώς μόλις το 2000 έγινε η αναγκαία τροποποίηση του Γ.Ο.Κ. με τον Ν.2831/’00, (ΦΕΚ 140/Α’/’00) και το 2001 εκδόθηκαν οι ρυθμιστικές αποφάσεις που ενεργοποιούν τα άρθρα 18 και 28 του παραπάνω νόμου (Υ.Α.οικ.52487/’01 «Ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ΑμΕΑ σε υφιστάμενα κτίρια» και Υ.Α.οικ.52488/’01, «Ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ΑμΕΑ σε κοινόχρηστους χώρους των οικισμών που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών»). Και οι δύο αυτές αποφάσεις περιλαμβάνονται στο ΦΕΚ.18/Β’/’02.
Για να ξεπεραστούν τα προβλήματα στην προσβασιμότητα, θα πρέπει καταρχήν να τηρούνται οι προδιαγραφές σχεδιασμού, αλλά και να παρέχονται ειδικά βοηθήματα προσβασιμότητας, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε εμποδιζόμενης ομάδας. Αναφορικά με τις προδιαγραφές, υπάρχει τόσο η σχετική νομοθεσία (ΦΕΚ τεύχ.2, αρ.φ.18,15/01/2002), όσο και Οδηγίες Σχεδιασμού ("Σχεδιάζοντας για όλους” – ΥΠΕΧΩΔΕ, Γραφείο Μελετών για Άτομα με Αναπηρίες). Όσον αφορά τα βοηθήματα θα πρέπει αυτά να κατασκευάζονται με υψηλά πρότυπα και να παρέχονται στους χρήστες σε τέτοια μορφή που να ανταποκρίνεται στις ατομικές ανάγκες του καθενός.