Η ΕΗΔΕ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, καθώς και την ανάγκη τήρησης των κανόνων ηθικής και δεοντολογίας στην έρευνα, ενημερώνει όσους/ες εκπονούν ερευνητικό έργο στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για τα ακόλουθα ζητήματα που αφορούν στην ασφάλεια ερευνητών/τριών και συμμετεχόντων/ουσών κατά τη διάρκεια της έρευνας και στην αποτροπή της εξάπλωσης του ιού.

1. Υποβολή αίτησης για εκπόνηση ερευνητικού έργου στην Ε.Η.Δ.Ε. και προστασία από τον COVID-19

Η πρόνοια για την προστασία και την ασφάλεια των μελών της ερευνητικής ομάδας και των συμμετεχόντων/ουσών στην έρευνα από τον COVID-19 αποτελούν ζητήματα, τα οποία μπορούν να περιγραφούν στα δύο έντυπα που καταθέτει ο/η επιστημονικά υπεύθυνος/η κατά την αίτηση αξιολόγησης ενός ερευνητικού έργου. Πιο συγκεκριμένα:

Α. «Αίτηση και ερωτηματολόγιο για έγκριση ερευνητικού έργου»
Τα ζητήματα και τα μέτρα προστασίας και ασφάλειας από τον Covid-19 μπορούν να σημειωθούν στις ακόλουθες ενότητες:
- Γ' «Συγκεντρωτικά στοιχεία» (ιδιαίτερα στην υποενότητα Γ9)
- Δ1' (συνοπτική περιγραφή των ζητημάτων ηθικής και δεοντολογίας που διέπουν το προτεινόμενο έργο)
- Ε' «Αναλυτική περιγραφή των ζητημάτων ηθικής και δεοντολογίας

Β. «Έντυπο ενημέρωσης συμμετεχόντων»
Τα ζητήματα και τα μέτρα προστασίας και ασφάλειας από τον Covid-19 μπορούν να σημειωθούν στις ακόλουθες ενότητες:
- Ενότητα 4 «Τί θα μου ζητηθεί να κάνω;»
- Ενότητα 5 «Υπάρχουν κίνδυνοι ή κόστος από τη συμμετοχή μου στην έρευνα;»
- Ενότητα 10 «Επιπρόσθετη ενημέρωση γονέα/κηδεμόνα ή δικαστικού συμπαραστάτη»
- Δήλωση συγκατάθεσης γονέα/κηδεμόνα ή δικαστικού συμπαραστάτη

2. Διεξαγωγή της έρευνας και αλληλεπίδραση ερευνητών/τριών με συμμετέχοντες/ουσες κατά τη διάρκεια της έρευνας
- Συστήνεται η προηγούμενη ενημέρωση της ερευνητικής ομάδας από τους αρμόδιους κρατικούς και θεσμικούς υγειονομικούς φορείς, για τα επιλεγμένα μέτρα προστασίας και τις ισχύουσες οδηγίες, που θα πρέπει να ληφθούν στο πλαίσιο της έρευνας.

3. Ενημέρωση συμμετεχόντων/ουσών στην έρευνα για μέτρα προφύλαξης από τον Covid-19
- Συστήνεται η λεπτομερής περιγραφή από τον υπεύθυνο της έρευνας στους/στις συμμετέχοντες/ουσες του αριθμού των ερευνητών/τριών που προβλέπεται να έρθουν σε επαφή μαζί τους και των λόγων, για τους οποίους είναι απαραίτητος αυτός ο αριθμός των ατόμων.
- Συστήνεται η γραπτή ενημέρωση των συμμετεχόντων/ουσών για τις απαραίτητες προφυλάξεις που θα ληφθούν για την πρόληψη της εξάπλωσης του Covid-19.

4. Συμμετοχή στην έρευνα ατόμων που ανήκουν σε ομάδες κινδύνου που σχετίζονται με το COVID-19
- Προτείνεται η χρήση, όπου αυτό είναι εφικτό, μεθόδων τηλεδιάσκεψης για τη διεξαγωγή π.χ. συνεντεύξεων/συνεδριών κ.α.
- Συστήνεται, στην περίπτωση της δια ζώσης επικοινωνίας, η προηγούμενη ενημέρωση των ερευνητών για τις κατηγορίες των ατόμων που εντάσσονται σε ομάδες κινδύνου, όπως αυτές ορίζονται από τους αρμόδιους κρατικούς και θεσμικούς υγειονομικούς φορείς.
- Συστήνεται η λεπτομερής περιγραφή στους/στις συμμετέχοντες/ουσες των κατάλληλων προστατευτικών ενεργειών και/ή των πρόσθετων μέτρων προστασίας που θα ληφθούν.

5. Χώροι διεξαγωγής της έρευνας
- Συστήνεται η προηγούμενη ενημέρωση της ερευνητικής ομάδας από τους αρμόδιους κρατικούς και θεσμικούς φορείς για τα επιλεγμένα μέτρα προστασίας και τις οδηγίες που ισχύουν και/η θα πρέπει να ληφθούν στο συγκεκριμένο χώρο έρευνας (ίδρυμα/φορέα κτλ.).
- Προτείνεται η εξασφάλιση γραπτής έγκρισης από τον φορέα/ίδρυμα κτλ. για τη διεξαγωγή της έρευνας.
- Στην περίπτωση διεξαγωγής της έρευνας σε ιδιωτικό χώρο, προτείνεται η έγκριση να δοθεί μέσω της συγκατάθεσης του/της συμμετέχοντα/ουσας, μετά από την ενημέρωση για τη συμμετοχή στην έρευνα.

6. Μέτρα προστασίας για την αποφυγή διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19 κατά τη διάρκεια της έρευνας
- Χρήση μάσκας προσώπου από τους/τις ερευνητές/τριες και συμμετέχοντες/ουσες καθ 'όλη τη διάρκεια της έρευνας και τήρηση των προβλεπόμενων αποστάσεων (τουλάχιστον 1,5 μέτρου) μεταξύ τους.
- Εξασφάλιση επαρκούς φυσικού αερισμού των χώρων διεξαγωγής της έρευνας, καθ' όλη τη διάρκειά της, καθαρισμός επιφανειών και φυσικός αερισμός για επαρκές χρονικό διάστημα μετά από κάθε συνεδρία/συνέντευξη.
- Εξασφάλιση επαρκούς χρόνου, Μεταξύ της συμμετοχής διαφορετικών υποκειμένων (ανάλογα με το ερευνητικό πρωτόκολλο) προκειμένου να αποφευχθεί συγχρωτισμός/ συνωστισμός/ επαφή με περισσότερα άτομα, από ό, τι είναι απαραίτητο.
- Τήρηση από τους/τις ερευνητές/τριες και συμμετέχοντες/ουσες των κανόνων ατομικής υγιεινής (πλύσιμο χεριών με νερό και σαπούνι, χρήση αλκοολούχων αντισηπτικών διαλυμάτων κτλ.) πριν και μετά την έρευνα.
- Ύπαρξη διαθέσιμου αλκοολούχου αντισηπτικού διαλύματος σε όλους τους χώρους διεξαγωγής της έρευνας.
- Αποφυγή μεταφοράς και κατανάλωσης τροφίμων ή ποτών πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την έρευνα.
- Χρήση ατομικού μπουκαλιού νερού.
- Η συνεργασία όλων είναι απαραίτητη

7. Χρήσιμοι ιστότοποι για την ενημέρωση σχετικά με οδηγίες και μέτρα προστασίας από τον COVID-19

https://covid19.gov.gr/
• Κεντρικός διαδικτυακός κόμβος της Ελληνικής κυβέρνησης με πληροφορίες για όλα τα ζητήματα που αφορούν στην πανδημία, με χρηστικές πληροφορίες για τα μέτρα που έχουν ληφθεί και τις σχετικές υπουργικές αποφάσεις.

https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/metadotika-kai-mh-metadotika-noshmata/c388-egkyklioi
• Ιστότοπος της σελίδας του Υπουργείου Υγείας, όπου αναφέρονται οι σχετικές εγκύκλιοι για τα μεταδοτικά και μη μεταδοτικά νοσήματα.

https://eody.gov.gr/neos-koronaios-covid-19/
• Εθνικός οργανισμός Δημόσιας Υγείας: Νέος κορωνοϊός Covid-19 – Οδηγίες

http://www.bioethics.gr/images/pdf/GNOMES/Recommendation_coronavirus_FINAL_GR.pdf
• Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής - Συστάσεις σχετικά με την ατομική ευθύνη όλων των πολιτών για την ανάσχεση της μετάδοσης της πανδημίας.

https://www.openaire.eu/european-commission-issues-guidelines-for-open-covid-19-research-in-horizon-2020-launches-data-platform-for-researchers
• Επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διεξαγωγή έρευνας στο πλαίσιο του «Ορίζοντας 2020» και ευρωπαϊκή πλατφόρμα δεδομένων COVID-19 για την ταχεία συλλογή και ανταλλαγή διαθέσιμων ερευνητικών δεδομένων.

http://www.ekt.gr/el/covid-19
• Ιστοσελίδα του ΕΚΤ με πληροφορίες προς την ερευνητική κοινότητα σχετικά με την επιστημονική έρευνα για την πανδημία.

https://www.e-nomothesia.gr/kat-ygeia/astheneies/
• Ασθένειες (Κορωνοϊός - COVID-19) - Νομοθεσία για την καταπολέμηση ασθενειών. Μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσής τους.