Συμπληρωματικά προς την ανάγνωση των «Συχνών Ερωτήσεων» συστήνουμε να συμβουλευτείτε τις οδηγίες για τη συμπλήρωση των εντύπων και τη διαδικασία υποβολής αίτησης που παρέχει η Επιτροπή στην ιστοσελίδα της, σε βίντεο και σε κείμενο, στο σύνδεσμο «Ενημερωτικό - Εκπαιδευτικό Υλικό».   

 

ΥΠΟΒΟΛΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΗΔΕ

1. Ποιοί/ές είναι χρήσιμο να ενημερωθούν για τη διαδικασία υποβολής αίτησης στην ΕΗΔΕ ΠΑΜΑΚ;

• Όσοι/ες εκπονούν έρευνα, στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, η οποία αφορά σε άνθρωπο, σε υλικό που προέρχεται από άνθρωπο, όπως γενετικό υλικό, κύτταρα, ιστοί και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, απλών ή ειδικών κατηγοριών, όπως ορίζονται στον ΓΚΠΔ 2016/679 και στο Ν. 4624/2019, σε ζώα ή στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό (μέλη ΔΕΠ, άλλες κατηγορίες διδασκόντων/ουσών, μετα-διδάκτορες, υποψήφιοι/ες διδάκτορες, μετα- και προπτυχιακοί/ες φοιτητές/τριες, και οποιοι(ες)δήποτε συνεργαζόμενοι/ες ερευνητές/τριες).

2. Πότε υποβάλλεται αίτηση στην ΕΗΔΕ για την έγκριση ερευνητικού έργου;

• Όταν πρόκειται να εκπονηθεί, κατά δήλωση του/της επιστημονικού/ής υπευθύνου/επιβλέποντος, χρηματοδοτούμενη έρευνα στον άνθρωπο, σε υλικό που προέρχεται από άνθρωπο, όπως γενετικό υλικό, κύτταρα, ιστοί και προσωπικά δεδομένα, σε ζώα ή στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό.
• Όταν πρόκειται για την έναρξη εκπόνησης μεταδιδακτορικής έρευνας, διδακτορικής διατριβής, διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας, πτυχιακής εργασίας, ή άλλου ερευνητικού έργου που αφορά σε συμμετοχή ανθρώπων και/ή διαχείριση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπου η δημοσιοποίηση (π.χ. έκδοση) των πορισμάτων μπορεί να απαιτεί, ως προϋπόθεση, τη θετική γνωμοδότηση από την ΕΗΔΕ.
•  Σε κάθε περίπτωση, η υποβολή αίτησης προς την ΕΗΔΕ, και η έκδοση της σχετικής εγκριτικής απόφασης, πραγματοποιούνται πριν την έναρξη της έρευνας και όχι κατά τη διάρκεια, ή μετά την ολοκλήρωσή της.

 3. Ποιός υποβάλλει και υπογράφει την αίτηση;

• Ο/Η επιστημονικά υπεύθυνος/η για τα χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα
• Ο/Η κύριος/α επιβλέπων/ουσα, μέλος ΔΕΠ, της μεταδιδακτορικής έρευνας, διδακτορικής διατριβής, διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας, πτυχιακής εργασίας, ή άλλου ερευνητικού έργου.

 4.  Ποιά έντυπα περιλαμβάνει η αίτηση;

• Το έντυπο με τον τίτλο «Αίτηση προς ΕΗΔΕ» 
• Το έντυπο με τον τίτλο «Δήλωση Επιστημονικά Υπεύθυνου/Υπεύθυνης»
• Το «Έντυπο Ενημέρωσης Συμμετεχόντων/ουσών» (μαζί με τη δήλωση συγκατάθεσης γονέα / κηδεμόνα / δικαστικού συμπαραστάτη, αν είναι απαραίτητη)
• Το έντυπο με τον τίτλο «Ερωτηματολόγιο και Έκθεση Αξιολόγησης»
• Το πλήρες Ερευνητικό Πρωτόκολλο του έργου.

Τα ανωτέρω έντυπα, όπως επίσης και σχετικές οδηγίες συμπλήρωσης αυτών, μπορείτε να τα βρείτε στον διαδικτυακό τόπο της Επιτροπής, στην κατηγορία Έντυπα.

5. Εάν το ερευνητικό έργο χρηματοδοτείται από ιδιωτικό φορέα, υπάρχουν άλλα έντυπα, τα οποία πρέπει να υποβληθούν στην ΕΗΔΕ;

• Η χρηματοδότηση της έρευνας από ιδιωτικούς φορείς, που σχετίζονται με την εμπορική αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων (όπως φαρμακευτική εταιρεία ή εταιρεία παραγωγής ή εμπορίας μηχανολογικού ή άλλης φύσεως εξοπλισμού), επιτρέπεται, εφόσον, επιπροσθέτως, κατατεθεί στην Ε.Η.Δ.Ε.  έγγραφη αποδοχή από την εταιρεία του Κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που διέπει την ερευνητική δραστηριότητα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

 6.   Πού/πώς υποβάλλεται η αίτηση;

• Η αίτηση και τα συνοδευτικά έγγραφα αποστέλλονται, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email), από τον/την επιστημονικά υπεύθυνο/η / επιβλέποντα/ουσα του έργου στη γραμματεία της ΕΗΔΕ (ethics@uom.edu.gr).

7. Πότε ξεκινά και σε πόσο χρόνο ολοκληρώνεται η διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων;

• Η γραμματεία, μόλις παραλάβει την αίτηση, ελέγχει την πληρότητα των δικαιολογητικών. Στην περίπτωση που προκύπτει ανάγκη, ζητά από τον/την αιτούντα/ούσα την αποστολή συμπληρωματικών πληροφοριών. Όταν ο έλεγχος ολοκληρωθεί και διαπιστωθεί η πληρότητα, πρωτοκολλάται η αίτηση και διαβιβάζεται στην Επιτροπή, όπου ξεκινά η διαδικασία της αξιολόγησης.
• Ο Πρόεδρος της ΕΗΔΕ αναθέτει την αίτηση σε εισηγητή (Μέλος ΕΗΔΕ ή Μέλος Μητρώου Εισηγητών). Η Επιτροπή αποφασίζει, μέσα σε χρονικό διάστημα το οποίο δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις δεκαπέντε (15) μέρες, από την υποβολή της αίτησης και όλων των απαραίτητων συνοδευτικών εγγράφων.

 8. Πώς ενημερώνεται ο/η ενδιαφερόμενος/η;

• Ο/Η  ενδιαφερόμενος/η ενημερώνεται ηλεκτρονικά σε διάστημα πέντε (5) εργάσιμων ημερών από τη συνεδρίαση, στην οποία συζητήθηκε η αίτηση και ελήφθη η απόφαση, και  του αποστέλλεται το  απόσπασμα της απόφασης.
• Στην περίπτωση εγκριτικής απόφασης χρηματοδοτούμενου ερευνητικού έργου, η γραμματεία της ΕΗΔΕ προβαίνει και στην ενημέρωση του ΕΛΚΕ. Σε αντίστοιχη ενημέρωση καλείται να προβεί και ο/η ενδιαφερόμενος/η.
• Η κοινοποίηση της απόφασης της ΕΗΔΕ ολοκληρώνει χρονικά τη διαδικασία αξιολόγησης της αίτησης.

9. Ποιές πληροφορίες περιλαμβάνει η απόφαση που κοινοποιεί η Επιτροπή;

•  Η απόφαση περιλαμβάνει:

α) το όνομα και τον τίτλο του υπεύθυνου ερευνητή,

β) τον ακριβή τίτλο του πρωτοκόλλου που εξετάσθηκε,

γ) την ακριβή εκδοχή του πρωτοκόλλου ή πιθανής τροποποίησής του πάνω στην οποία βασίστηκε η απόφαση,

δ) τα συνοδευτικά έγγραφα τα οποία εξετάσθηκαν (π.χ. πληροφοριακό υλικό,  έντυπο συναίνεσης)

ε) την ημερομηνία λήψης της απόφασης,

στ) σε περίπτωση απόφασης υπό αίρεση, όλες τις αιτούμενες τροποποιήσεις και τη διαδικασία επανεξέτασης του πρωτοκόλλου,

ζ) σε περίπτωση θετικής απόφασης, απαρίθμηση ενδεχόμενων  υποχρεώσεων του ερευνητή, π.χ. υποβολή περιοδικών ή εφάπαξ εκθέσεων, ανάγκη ενημέρωσης της Επιτροπής για πιθανές μελλοντικές αναγκαίες τροποποιήσεις του πρωτοκόλλου, ανάγκη αναφοράς σοβαρών ή ανεπιθύμητων ή τυχαίων  συμβάντων κατά τη διάρκεια διενέργειας της έρευνας,

θ) σε περίπτωση απάντησης για αναθεώρηση ή τροποποίηση, πλήρη αιτιολόγηση,

ι) ημερομηνία και υπογραφή του Προέδρου ή, σε περίπτωση κωλύματός του, του Αντιπροέδρου της Ε.Η.Δ.Ε..

10. Τί συμβαίνει στην περίπτωση που η απόφαση της ΕΗΔΕ είναι εγκριτική υπό αίρεση;

• Στην περίπτωση απόφασης για έγκριση υπό αίρεση απαριθμούνται στον/στην ενδιαφερόμενο/η οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις του/της και οι χρονικές περίοδοι, κατά τις οποίες αυτές θα πρέπει να εκπληρωθούν.

11. Τί συμβαίνει στην περίπτωση που η απόφαση της ΕΗΔΕ αφορά στην ανάγκη αναθεώρησης, ή τροποποίησης, σημείων του ερευνητικού πρωτοκόλλου του έργου;

• Στην περίπτωση αυτή κοινοποιούνται στον/στην ενδιαφερόμενο/η όλες οι ζητούμενες διευκρινίσεις, οι οποίες πρέπει να επανακατατεθούν στην Επιτροπή.

 12. Μπορεί ο/η αιτών/ούσα να υποβάλει αίτηση θεραπείας;

• Κάθε αιτών/ούσα μπορεί να καταθέσει, μέσα σε διάστημα δέκα (10) ημερών, από την κοινοποίηση της απόφασης, αίτηση θεραπείας κατά των συστάσεων της Επιτροπής υποβάλλοντας νέα στοιχεία.

 

 

 

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΗΔΕ

Α. «Αίτηση Έγκρισης Διεξαγωγής Έρευνας» - Χρήσιμες υποδείξεις

Ενότητα Α - Γενικά χαρακτηριστικά του ερευνητικού έργου.

• Στο πεδίο Α1, αφήνετε κενό το υπο-πεδίο «Τίτλος χρηματοδοτούμενου έργου», αν ο τίτλος του χρηματοδοτούμενου έργου ταυτίζεται με τον τίτλο του ερευνητικού έργου, για το οποίο υποβάλλεται η αίτηση.
• Στο πεδίο Α2, δηλώνεται το όνομα του/της επιστημονικά υπεύθυνου/ης για τα χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα. Αν πρόκειται για εκπόνηση μεταδιδακτορικής έρευνας, διδακτορικής διατριβής, διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας, πτυχιακής εργασίας, ή άλλου ερευνητικού έργου, δηλώνεται το όνομα του μέλους ΔΕΠ, το οποίο εποπτεύει την εργασία.
• Στο πεδίο Α3, δηλώνονται το/τα μέλος/η της ερευνητικής ομάδας του έργου. Αν πρόκειται για εκπόνηση μεταδιδακτορικής έρευνας, διδακτορικής διατριβής, διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας, πτυχιακής εργασίας, ή άλλου ερευνητικού έργου, δηλώνεται το όνομα του/της ερευνητή/τριας, ή φοιτητή/τριας, που θα πραγματοποιήσει την έρευνα.

Ενότητα Β - Χρηματοδότηση του έργου (εάν πρόκειται για χρηματοδοτούμενη έρευνα).

• Στα πεδία Β4-Β7, ζητούνται πληροφορίες, τις αμοιβές ή τις (πιθανές) επιβαρύνσεις των συμμετεχόντων/ουσών και τους όρους, που μπορεί να θέτει ο χρηματοδότης φορέας για τη διεξαγωγή της έρευνας και τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της.

Ενότητα Γ- Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διεξαγωγή του υπό έγκριση έργου-Συγκεντρωτικά στοιχεία.

• Προτείνεται να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή στα πεδία Γ1 και Γ3, στα οποία ζητούνται πληροφορίες, οι οποίες αφορούν στα υποκείμενα της έρευνας και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, που θα προκύψουν από την επεξεργασία των δεδομένων.
• Αντίστοιχη έμφαση, ανάλογα με το πεδίο έρευνας, μπορεί να δοθεί και στα πεδία Γ5 και Γ7, τα οποία αφορούν τη διεξαγωγή έρευνας σε χώρες εκτός της Ε.Ε. και ζητήματα ασφάλειας των ερευνητών/τριών και των συμμετεχόντων/ουσών σε αυτή.

Ενότητα Δ - Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διεξαγωγή του υπό έγκριση έργου-Συνοπτική περιγραφή.

• Στο πεδίο Δ1 μπορούν να καταγραφούν περιεκτικά και συνοπτικά οι προβληματισμοί για τα θέματα ηθικής και δεοντολογίας που έχουν καταγραφεί στην ενότητα Γ. 

Ενότητα Ε - Αναλυτική περιγραφή των ζητημάτων ηθικής και δεοντολογίας.

• Στη ενότητα αυτή πρέπει να γίνει συγκεκριμένη αναφορά στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες της έρευνας (πεδίο Ε1), αν μέλη τους συμμετέχουν στην έρευνα.
• Εδώ (πεδίο Ε2) καλείστε να αναπτύξετε τα παρακάτω ζητήματα και τον τρόπο που αυτά ακολουθούν τις αρχές ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας (εκτιμώμενη χρονική περίοδος συλλογής δεδομένων τα οποία εμπλέκουν ανθρώπινα υποκείμενα, τρόποι εύρεσης και εκτιμώμενος αριθμός συμμετεχόντων/ουσών, τυχόν ζητήματα επιβάρυνσής τους που μπορεί να προκύψουν, π.χ. ψυχολογικής, συναισθηματικής κτλ.).
• Αναφέρετε (πεδίο Ε3) τα όποια επιπρόσθετα έντυπα (που καλείστε να επισυνάψετε στην αποστολή των δικαιολογητικών προς την Επιτροπή) θα χρησιμοποιηθούν για την επιλογή και ενημέρωση/συγκατάθεση των συμμετεχόντων/ουσών.

Ενότητα ΣΤ – Πλήρες ερευνητικό πρωτόκολλο και ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας.

• Στο πεδίο ΣΤ1 σημειώστε τους αριθμούς των σελίδων, ΜΟΝΟ για εκείνα τα θέματα του πίνακα, στα οποία γίνεται σχετική αναφορά στο επισυναπτόμενο ερευνητικό πρωτόκολλο. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΗΔΕ αξιολογεί ΜΟΝΟ την τήρηση των ηθικών και δεοντολογικών αρχών της έρευνας και ΟΧΙ τη συνολική μεθοδολογική προσέγγιση του υπό εξέταση ερευνητικού έργου.
• Στο πεδίο ΣΤ2, καλούνται όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας να δηλώσουν ενυπόγραφα, ότι δεν έχουν οποιαδήποτε συγκρουόμενα συμφέροντα με το ερευνητικό έργο.
• Στο πεδίο ΣΤ3, καλούνται όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας να δηλώσουν ενυπόγραφα τη συμφωνία τους με τις πολιτικές του σεβασμού της πνευματικής ιδιοκτησία τρίτων.

  

Β. «Έντυπο ενημέρωσης συμμετεχόντων/ουσών» - Χρήσιμες υποδείξεις

• Σκοπός του εντύπου αυτού είναι η ενημέρωση όσων προσκαλούνται να συμμετέχουν στην έρευνα, ώστε να γνωρίζουν το στόχο του έργου, τους λόγους της πρόσκλησής τους, τον εθελοντικό χαρακτήρα της συμμετοχή τους αλλά και αυτά που θα τους ζητηθεί να κάνουν.
•  Επιπρόσθετα, ενημερώνονται για τις πρακτικές και τις πολιτικές, μέσω των οποίων προστατεύονται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.
• Για τους παραπάνω λόγους συστήνεται στους/στις επιστημονικά υπευθύνους να ακολουθήσουν την προτεινόμενη διατύπωση και τις οδηγίες που παρατίθενται με γραφή κόκκινου χρώματος, ώστε να συμπληρώσουν τα σχετικά πεδία με όσο το δυνατόν απλούστερο και κατανοητό λόγο. Ειδικά για το Πεδίο 8, δείτε τα παρακάτω:

 Ποιές πληροφορίες εντάσσονται στα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα;

• Προσωπικά δεδομένα: οποιαδήποτε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο, δηλαδή πρόσωπο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως μέσω αναφοράς σε αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας, όπως όνομα, σε αριθμό ταυτότητας, σε δεδομένα θέσης, σε επιγραμμικό αναγνωριστικό ταυτότητας ή σε έναν ή περισσότερους παράγοντες που προσιδιάζουν στη σωματική, φυσιολογική, γενετική, ψυχολογική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική ταυτότητα του εν λόγω φυσικού προσώπου.

Ποιές πληροφορίες εντάσσονται στις ειδικές κατηγορίες των δεδομένων;

• Ειδικές κατηγορίες δεδομένων: Δεδομένα που αφορούν στη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, στα πολιτικά φρονήματα, στις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή στη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση, καθώς και στην επεξεργασία γενετικών δεδομένων (π.χ. DNA, αίμα), βιομετρικών δεδομένων (π.χ. ίριδα ματιού, δακτυλικό αποτύπωμα) με σκοπό την αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση προσώπου, δεδομένων που αφορούν την υγεία ή δεδομένων που αφορούν στη σεξουαλική ζωή φυσικού προσώπου ή γενετήσιο προσανατολισμό.

Τί σημαίνει επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων της έρευνας;

• Επεξεργασία δεδομένων:  είναι κάθε πράξη ή σειρά πράξεων που πραγματοποιείται με ή χωρίς τη χρήση αυτοματοποιημένων μέσων, σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα ή σε σύνολα δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως: η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διάρθρωση, η αποθήκευση, η προσαρμογή ή η μεταβολή, η ανάκτηση, η αναζήτηση πληροφοριών, η χρήση, η κοινολόγηση με διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλη μορφή διάθεσης, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, ο περιορισμός, η διαγραφή ή η καταστροφή.

Ποιός/α έχει την ευθύνη για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων της έρευνας;

•  Υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων (Data Controller): Το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η δημόσια αρχή, η υπηρεσία ή άλλος φορέας που, μόνα ή από κοινού με άλλα, καθορίζουν τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Υπεύθυνος Επεξεργασίας είναι το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
•  Εκτελών την επεξεργασία (DataProcessor): Το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η δημόσια αρχή, η υπηρεσία ή άλλος φορέας που επεξεργάζεται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για λογαριασμό του υπευθύνου της επεξεργασίας. Εκτελών την επεξεργασία κατά την διενέργεια της επιστημονικής έρευνας, είναι ο/η εκάστοτε ερευνητής/τρια και η ερευνητική ομάδα που την διεξάγουν. Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ως Υπεύθυνος Επεξεργασίας, δεσμεύει με συμβατική πράξη τους ερευνητές – εκτελούντες την επεξεργασία, αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους που αφορούν στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
• Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (DPO): Το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που είναι αρμόδιο να ενημερώνει, συμβουλεύει, παρακολουθεί την συμμόρφωση με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και τον εφαρμοστικό νόμο Ν. 4624/2019, να επικοινωνεί με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (www.dpa.gr), να λειτουργεί ως σημείο επαφής με τα υποκείμενα. Είναι ανεξάρτητος και λογοδοτεί μόνο στην Διοίκηση, έχει υποχρέωση εμπιστευτικότητας και έχει μόνο γνωμοδοτικό και όχι αποφασιστικό ρόλο.
• Μπορείτε ελεύθερα να επικοινωνείτε με τον DPO του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (dpo@uom.edu.gr) για οποιοδήποτε θέμα, ερώτημα ή παράπονο έχετε αναφορικά με την επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων.

Ποιές βασικές αρχές οφείλω να τηρώ για την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά τη διεξαγωγή της έρευνας;

•  Αρχή της νομιμότητας, της αντικειμενικότητας και της διαφάνειας: Επεξεργάζομαι  δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία υποβάλλονται σε σύννομη και θεμιτή επεξεργασία με διαφανή τρόπο σε σχέση με το υποκείμενο των δεδομένων
• Αρχή του περιορισμού του σκοπού: Επεξεργάζομαι δεδομένα για καθορισμένους, ρητούς και νόμιμους σκοπούς και να μην τα υποβάλλω σε περαιτέρω επεξεργασία κατά τρόπο ασύμβατο προς τους σκοπούς αυτούς· η περαιτέρω επεξεργασία για σκοπούς αρχειοθέτησης προς το δημόσιο συμφέρον ή σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή στατιστικούς σκοπούς δεν θεωρείται ασύμβατη με τους αρχικούς σκοπούς.
• Αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων: Επεξεργάζομαι δεδομένα που είναι κατάλληλα, συναφή και περιορίζονται στο αναγκαίο για τους σκοπούς για τους οποίους υποβάλλονται σε επεξεργασία στο πλαίσιο της έρευνάς μου
• Αρχή της ακρίβειας των δεδομένων: Επεξεργάζομαι δεδομένα  που είναι ακριβή και, όταν είναι αναγκαίο, επικαιροποιούνται. Λαμβάνω όλα τα εύλογα μέτρα για την άμεση διαγραφή ή διόρθωση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία είναι ανακριβή, σε σχέση με την έρευνά μου
• Αρχή του περιορισμού της περιόδου αποθήκευσης: Διατηρώ τα δεδομένα υπό μορφή που επιτρέπει την ταυτοποίηση των υποκειμένων των δεδομένων μόνο για το διάστημα που απαιτείται για τους σκοπούς της έρευνάς μου· τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μπορούν να αποθηκεύονται για μεγαλύτερα διαστήματα, εφόσον τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα υποβάλλονται σε επεξεργασία μόνο για σκοπούς αρχειοθέτησης προς το δημόσιο συμφέρον, για σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή για στατιστικούς σκοπούς, και εφόσον εφαρμόζονται τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα που απαιτούνται για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του υποκειμένου τα δεδομένα του οποίου υφίστανται επεξεργασία
• Αρχή της ακεραιότητας και της εμπιστευτικότητας:  Τα δεδομένα υποβάλλονται σε επεξεργασία κατά τρόπο που εγγυάται την ενδεδειγμένη ασφάλεια των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, μεταξύ άλλων την προστασία τους από μη εξουσιοδοτημένη ή παράνομη επεξεργασία και τυχαία απώλεια, καταστροφή ή φθορά, με τη χρησιμοποίηση κατάλληλων τεχνικών ή οργανωτικών μέτρων
• Αρχή ελαχιστοποίησης: Προσπαθώ να συλλέγω τα ελάχιστα απαραίτητα προσωπικά δεδομένα που μου είναι απαραίτητα για την διενέργεια της έρευνας.
• Αρχή διαφάνειας: Προσπαθώ πάντα να παρέχω στα υποκείμενα της έρευνας όλες τις πληροφορίες που αφορούν στην διενέργεια της έρευνας, τόσο μέσω του εντύπου ενημέρωσης, όσο και με ίδια μέσα, όπου και όταν αυτό απαιτείται. Φροντίζω ώστε οι πληροφορίες να είναι απλές, σαφείς, κατανοητές και εύκολα προσβάσιμες.
• Αρχή προσδιορισμού του σκοπού: Δεν χρησιμοποιώ τα προσωπικά δεδομένα για σκοπούς άλλους από ερευνητικούς/επιστημονικούς/στατιστικούς.
• Αρχή ακρίβειας: Λαμβάνω όλα τα απαραίτητα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα ώστε τα δεδομένα μου να είναι ακριβή, και ως εκ τούτου, η έρευνά μου έγκυρη.
• Αρχή περιορισμένης διατήρησης: Μετά το ενδεδειγμένο χρονικό διάστημα των πέντε (5) ετών, διαγράφω ή καταστρέφω ασφαλώς τα προσωπικά δεδομένα της έρευνας. Μπορώ ασφαλώς να κρατήσω δεδομένα που έχουν καταστεί ανώνυμα ή δεδομένα που δεν είναι προσωπικά (π.χ. στατιστικά δεδομένα).
• Αρχή ακεραιότητας και εμπιστευτικότητας: Λαμβάνω τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, ώστε τα δεδομένα της έρευνας να είναι ασφαλή, εμπιστευτικά και διαθέσιμα. Για παράδειγμα, κρατάω τα αρχεία μου ασφαλή και κλειδωμένα σε φυσικό ή ηλεκτρονικό αρχείο, δεν διαβιβάζω σε μη-εξουσιοδοτημένους τρίτους και δεν δημοσιοποιώ τα δεδομένα χωρίς την συγκατάθεση των υποκειμένων κ.ο.κ.

Ποιά είναι τα ενδεδειγμένα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, με τα οποία μπορώ να προστατεύσω τα προσωπικά δεδομένα της έρευνας;

• Ανωνυμοποίηση δεδομένων: Ανώνυμα ή ανωνυμοποιημένα δεδομένα, είναι αυτά μέσω των οποίων η ταυτότητα του υποκειμένου των δεδομένων δεν μπορεί ή να δεν μπορεί πλέον να εξακριβωθεί.

Η επεξεργασία ανώνυμων/ανωνυμοποιημένων δεδομένων δεν είναι επεξεργασία προσωπικών δεδομένων.

Συνεπώς, όταν δεν εξυπηρετεί τον σκοπό της έρευνας, φροντίζω να συλλέγω ανώνυμα δεδομένα/πληροφορίες και να μην συλλέγω δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Εάν η έρευνα απαιτεί προσωπικά δεδομένα, μετά την πενταετία του χρονικού διαστήματος διατήρησής τους, η ανωνυμοποίηση είναι ένα ενδεδειγμένο μέτρο ασφαλείας. Με αυτόν τον τρόπο, θα διαγραφούν/καταστραφούν ασφαλώς όλες οι πληροφορίες προσωπικού χαρακτήρα, οι οποίες ήταν απαραίτητο να διατηρηθούν για την αξιοπιστία της έρευνας, και πλέον θα υπάρχουν μόνο ανώνυμες πληροφορίες που προάγουν τους ερευνητικούς/επιστημονικούς/στατιστικούς σκοπούς, χωρίς κινδύνους για τα υποκείμενα των δεδομένων.

• Ψευδωνυμοποίηση δεδομένων: Είναι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά τρόπο ώστε τα δεδομένα να μην μπορούν πλέον να αποδοθούν σε συγκεκριμένο υποκείμενο των δεδομένων χωρίς τη χρήση συμπληρωματικών πληροφοριών, εφόσον οι εν λόγω συμπληρωματικές πληροφορίες διατηρούνται χωριστά και υπόκεινται σε τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν μπορούν να αποδοθούν σε ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο. Ήδη κατά το στάδιο της συλλογής των δεδομένων ενδείκνυται να τηρείτε μέτρα ψευδωνυμοποίησης τους.

Παραδείγματα:

Μπορείτε να δίνετε σε κάθε συμμετέχοντα στην έρευνα έναν μοναδικό κωδικό και να χρησιμοποιείτε αυτόν αντί για το ονοματεπώνυμό του, ενώ το πρωτότυπο αρχείο με το ονοματεπώνυμο θα διατηρείται ασφαλές σε φυσικό ή ηλεκτρονικό αρχείο.

Μπορείτε να προστατεύσετε με ειδικό κωδικό τα αρχεία που περιέχουν προσωπικά δεδομένα, ώστε η πρόσβαση σε αυτά να είναι ελεγχόμενη.

•  Προστασία μέσω κρυπτογράφησης δεδομένων (encryption): Σε συνέχεια των ως άνω η κρυπτογράφηση μπορεί να οδηγήσει σε ψευδωνυμοποίηση των δεδομένων ή και σε ανωνυμοποίηση (irreversibleencryption). Εάν υπάρχει η δυνατότητα κρυπτογράφησης των δεδομένων, ενδείκνυται ως ένα από τα ισχυρότερα μέτρα ασφαλείας που μπορείτε να λάβετε.

• Πώς πρέπει να διαχειριστώ τα προσωπικά δεδομένα που αφορούν σε παιδιά;

Για όλα τα πρόσωπα κάτω των 15 ετών, απαιτείται η λήψη συγκατάθεσης από τον γονέα/κηδεμόνα ή δικαστικό συμπαραστάτη για την συμμετοχή τους σε έρευνα.

• Πώς ενημερώνω το υποκείμενο του οποίου τα δεδομένα υφίστανται επεξεργασία στο πλαίσιο της έρευνας αναφορικά με τα δικαιώματά του;

Του χορηγώ το ΕΝΤΥΠΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ (https://www.uom.gr/ethics/entypa).

•  Με ποιόν/α μπορούν να επικοινωνήσουν τα υποκείμενα της έρευνας για να διαμαρτυρηθούν ή να καταγγείλουν κάτι;

Μπορούν να μεταφέρουν το αίτημά τους στον ερευνητή, ο οποίος με την σειρά του θα το μεταφέρει στην Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας του ΠΑ.ΜΑΚ., ή ασφαλώς μπορούν να το μεταφέρουν απευθείας στην Επιτροπή, στο τηλ. 2310 891362 και στο e-mail: ethics@uom.edu.gr. Για θέματα που αφορούν αποκλειστικά στην επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, μπορούν να επικοινωνήσουν τόσο με την Επιτροπή, όσο και με τον DPOτου ΠΑ.ΜΑΚ. στο e-mail: dpo@uom.edu.gr.

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
 

1.  Ποιό ρόλο έχει η ΕΗΔΕ;

• Εγγυάται την αξιοπιστία των ερευνητικών έργων
• Ελέγχει:

o   αν ένα ερευνητικό έργο διενεργείται με σεβασμό και συμμόρφωση στις ισχύουσες αρχές ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας.
o   την τήρηση των αρχών της αξιοπιστίας και ακεραιότητας της έρευνας και των κριτηρίων της ορθής επιστημονικής πρακτικής.

2.  Ποιές αρμοδιότητες έχει η ΕΗΔΕ;

• Διαπιστώνει κατά πόσον ένα ερευνητικό έργο τηρεί την κείμενη νομοθεσία και τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας, ως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο διεξαγωγής της. 
• Εξετάζει ερευνητικά έργα τα οποία, κατά δήλωση του επιστημονικού υπευθύνου/επιβλέποντος, περιλαμβάνουν έρευνα στον άνθρωπο, σε υλικό που προέρχεται από άνθρωπο, όπως γενετικό υλικό, κύτταρα, ιστοί και προσωπικά δεδομένα, σε ζώα ή στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό.
• Εξετάζει ερευνητικά έργα μετά από αίτηση, ή καταγγελία ενδιαφερόμενου προσώπου.
• Εισηγείται την αναστολή ενός ερευνητικού έργου, εφόσον υπάρχει παράβαση της νομοθεσίας και του Κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
• Παρακολουθεί προτεινόμενες αλλαγές σε ήδη εγκεκριμένες και υλοποιούμενες έρευνες.
• Εγγυάται την προστασία του ατόμου κατά την επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων, η οποία διενεργείται στο πλαίσιο της έρευνας.
• Διαπιστώνει τη λήψη εγκρίσεων από τις αρμόδιες αρχές, εφόσον αυτές απαιτούνται, ελέγχει τη συμμόρφωση τήρησης του ηθικού, δεοντολογικού και νομικού πλαισίου και διενεργεί ελέγχους ακόμα και μετά από την έγκριση, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της συγκεκριμένης έρευνας, έως την ολοκλήρωσή της, προβαίνοντας  σε συστάσεις για την αρτιότερη, ηθικά και δεοντολογικά, διενέργειά της.
• Εισηγείται στην Επιτροπή Ερευνών και Διαχείρισης του Ε.Λ.Κ.Ε του ΠΑ.ΜΑΚ. την αναστολή ενός ερευνητικού έργου, εφόσον υπάρχει παράβαση της νομοθεσίας και του Κώδικα  Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
• Επιδιώκει την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του επιστημονικού προσωπικού, του διοικητικού προσωπικού και των φοιτητών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σε θέματα ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας

3. Ποιά ζητήματα αποτελούν αντικείμενο ελέγχου της Ε.Η.Δ.Ε.;

• Η τήρηση του Κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
• Η διακρίβωση ότι, στα συμμετέχοντα στην έρευνα πρόσωπα, δεν έχει ασκηθεί καμίας μορφής πίεση, ή άλλη αθέμιτη επιρροή. 
• Η ορθότητα και πληρότητα των γραπτών πληροφοριών που παρέχονται στους μελλοντικούς συμμετέχοντες στην έρευνα.
• Η διαδικασία που εφαρμόζεται για τη λήψη της συγκατάθεσης των συμμετεχόντων στην έρευνα.
•  Η αιτιολόγηση της συμμετοχής σε έρευνα που αφορά σε παιδιά, ανήλικα και πρόσωπα ανίκανα για δικαιοπραξία.
•  Η τήρηση της αρχής του σεβασμού της σωματικής και ψυχικής ακεραιότητας των συμμετεχόντων, του δικαιώματος τους για ιδιωτικότητα, της προστασίας των προσωπικών δεδομένων που υφίστανται επεξεργασία και ο τρόπος διαφύλαξης του απορρήτου και της εμπιστευτικότητας των δεδομένων.
•  Ο εθελοντικός χαρακτήρας της συμμετοχής και ο τρόπος επιλογής και ένταξης των συμμετεχόντων.
• Οι ατομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της έρευνας.
• Οι κίνδυνοι για το άτομο ή την ομάδα που συμμετέχει στην έρευνα και η υφιστάμενη ταλαιπωρία ή δυσφορία
• Ο αντίκτυπος της προτεινόμενης έρευνας στην τοπική κοινωνία και, ιδίως, στις συγκεκριμένες κοινότητες, από τις οποίες προέρχονται οι συμμετέχοντες, από τη δημοσιοποίηση και διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας και η πιθανή δημιουργία συνθηκών ευαλωτότητας, κοινωνικής περιθωριοποίησης, στιγματισμού, προκαταλήψεων και κοινωνικών και άλλων αρνητικών διακρίσεων.  
• Ο τρόπος κοινοποίησης των αποτελεσμάτων στην ενδιαφερόμενη κοινότητα και τους συμμετέχοντες και τα μέτρα που προτείνονται από τον ερευνητή, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος από τις αρνητικές συνέπειες της συμμετοχής τους.
• Η δυνατότητα βελτιώσεων σε θέματα που σχετίζονται με:

α) τα χαρακτηριστικά της πληθυσμιακής ομάδας, στην οποία θα αναζητηθούν οι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων του φύλου, της ηλικίας, της μόρφωσης, της οικονομικής κατάστασης, της εθνοτικής και πολιτισμικής καταγωγής, των θρησκευτικών και φιλοσοφικών πεποιθήσεων,
β) τον τρόπο προσέγγισης και πληροφόρησης των συμμετεχόντων,
γ) τα κριτήρια συμμετοχής και απόρριψης των συμμετεχόντων,
δ) τον τρόπο δημοσιοποίησης και διάχυσης των αποτελεσμάτων έρευνας.

4. Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες για τη λειτουργία της  Ε.Η.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Μακεδονίας;

Στο διαδικτυακό τόπο της Επιτροπής, στα σχετικά μενού, βρίσκονται ο Κανονισμός Εφαρμογής Αρχών και Λειτουργίας Ε.Η.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ο Κώδικας Ηθικής και Δεοντολογίας της Επιστημονικής Έρευνας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.


ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

 
1. Ποιά αντίληψη διέπει τη διεξαγωγή της επιστημονικής έρευνας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας;

• Η επιστημονική έρευνα αποτελεί κοινωνικό αγαθό, που συμβάλλει στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου και στη βελτίωση της ποιότητας της ατομικής και συλλογικής ζωής.

2. Γιατί είναι αναγκαίες οι αρχές Ηθικής και Δεοντολογίας κατά τη διεξαγωγή της επιστημονικής έρευνας;

• Γιατί διασφαλίζουν:

o   την επιστημονική αλήθεια
o   το σεβασμό στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου, την προσωπική αυτονομία, τη βιολογική και πνευματική ακεραιότητα των προσώπων, την πνευματική ιδιοκτησία και τα προσωπικά δεδομένα
o   τη φροντίδα για τη ζωή, τη φύση και το περιβάλλον

3. Ποιές ορθές ερευνητικές πρακτικές συνοδεύουν την εφαρμογή των αρχών ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας;

• Η αξιοπιστία, η αμεροληψία, η εντιμότητα, η ίση μεταχείριση, ο σεβασμός στον άνθρωπο, στα ζώ ή στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό, η λογοδοσία και η  διαφάνεια.

4. Ποιά είναι η ευθύνη των ερευνητικών ιδρυμάτων και των ερευνητών/τριών στην εφαρμογή των αρχών της Ηθικής και της Δεοντολογίας της έρευνας;

• Ο έλεγχος της ηθικής και δεοντολογίας από την ίδια την ερευνητική κοινότητα παρέχει εγγυήσεις της ανεξαρτησίας της έρευνας.
• Οι ερευνητές/τριες πρέπει να είναι ενήμεροι/ες για τις αρχές ηθικής και τους ειδικότερους κανόνες δεοντολογίας που διέπουν το αντικείμενό τους, ώστε να διασφαλίζουν την ακεραιότητα και την αξιοπιστία των δραστηριοτήτων τους.

5. Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες για ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας;

• Στο διαδικτυακό τόπο της ΕΗΔΕ, στο μενού «Χρήσιμοι Σύνδεσμοι», βρίσκονται κανονιστικά, κυρίως,  κείμενα (νομοθετήματα και κώδικες ηθικής και δεοντολογίας), τα οποία αφορούν στην ισχύουσα νομοθεσία και σε ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας της έρευνας.