SCHOOL

Interinstitutional Programme

ACADEMIC UNITS

A.  Department Of Balkan, Slavic, and Oriental Studies (University of Macedonia, Thessaloniki, Greece)

B. Department Of Science and Technology (International Hellenic University)

LEVEL OF STUDIES

Graduate (Masters)

COURSE CODE

HLCM251 

SEMESTER

2nd

COURSE TITLE

HISTORY AND POLITICS OF HUMANITARIAN INTERVENTION  (18th -21st CENTURIES)

COURSE DESIGNER & TUTOR

LEONIDAS KARAKATSANIS

INDEPENDENT TEACHING ACTIVITIES

WEEKLY TEACHING HOURS

CREDITS

3

6 ECTS

COURSE TYPE

Special background

PREREQUISITE COURSES:

No

LANGUAGE OF INSTRUCTION and EXAMINATIONS:

English

IS THE COURSE OFFERED TO ERASMUS STUDENTS

Yes

COURSE WEBSITE (URL)

https://openeclass.uom.gr/courses/HLCM108/

Course Description

What constitutes a humanitarian intervention? Who intervenes, why and how? This course adopts a longitudinal perspective to respond to the above questions and shows why the answers change according to the historical and political context since the 18th century until today. From a period when humanitarian intervention meant mostly a military involvement of a state into another, today we observe a set of complex and even antagonistic relations between a multitude of actors intervening in humanitarian crises, in conflict or disaster: From state to international institutions, from non-governmental organizations (NGOS) to solidarity networks, from private capital and commercial firms to—the extreme of—private armies.

Divided in three sections, the course initially examines the historical emergence of ‘humanitarian intervention’—principally as military intervention—and focuses on the state as the main actor. The students will familiarize themselves with the different dilemmas posed in different historical periods, from the justification of unilateral action to the emergence of an imperative for the responsibility to protect (R2P). The second part turns the attention to the emergence of new actors and new types of intervention during the 20th century and scrutinises the boundary between state vs non-state actors. Students will be led to unravel the convoluted world of INGOS, GONGOs, QUANGOS, and other actors that intervene in humanitarian crises. The last part of the course will actively engage students in the complexities of real-life conditions and tensions between state and non-state actors in the delivery of humanitarian help via the examination and simulation of contemporary case studies (Syrian civil war, refugee crisis and border management, recent earthquake in Turkey, etc.).

COURSE STRUCTURE

PART 1 | State, sovereignty and the history of intervention(s)
6 sessions

This part introduces students to a interdisciplinary approach to humanitarian interventions and familiarised them with the major historical milestones as well as the recent debates around the politics, dilemmas and ethic of intervening for humanitarian reasons. The main focus is on the state (or inter-state organisations) as the key actor(s) of intervention.

Session 1 & 2 | “Intervention” and the elephant (that stubbornly stays) in the room: “Sovereignty”  | In this section we examine the terminology that appears as a prerequisite to understand the debates, the history and politics of humanitarian intervention. We introduce an interdisciplinary approach to the concepts of “Sovereignty” and “Intervention” from a political, legal and interpretive perspective. 

Session 3 | The emergence of interventions with a good cause: From the Enlightenment to the long 19th Century  |  In this section we examine the emergence of “humanitarian” justifications for intervention into sovereign territories by other states (or group of states). We start with the initial shaping and philosophical grounding of the moral duty to intervene that takes place during the shift to modernity in 16th century Europe. We then examine the long 19th century (as it is famously known). The 19th century marks a significant moment in global history not only because of the shift in the language of Law and Politics and the incorporation of the ‘humanitarian’ motive/justification for intervention, but also because such motives for intervention are debated within a growing public sphere through the print media. It is the moment when humanitarianism and intervention became public issues.

Sessions 4 & 5 Humanitarian intervention in the 20th Century  | In this section we focus at the developments taking place after World War II, when the international system, carrying the burden of two World Wars and two Genocides (the Armenian of 1915 and the Holocaust) tried to respond to humanitarian disasters through a collective response, via the UN. In the first part we will see how the politics of the Cold War on the one hand and of decolonisation on the other affected this effort. In the second part we will explore the groundbreaking changes that the collapse of a bipolar world system in the early 1990s brought to the definition of humanitarian intervention, as well as to the politics around it and the new dilemmas surrounding it.

Session 6 | Towards new norm(alitie)s: Responsibility to Protect (R2P) and its critics |  In this section we familiarise ourselves with the political debates around humanitarian intervention post 2000, the development of a new vocabulary in the field of humanitarian intervention for protection and aid like the protection of Civilians (PoC) in peacekeeping, the Responsibility to Protect (R2P), or the responsibility to Prevent. The section will examine the development of the concepts, its implications, applications, success, failure, and the related critiques.

PART 2 - Beyond the state(s)? Modalities of humanitarian aid & Intervention | This part aims at providing the necessary theoretical and critical tools to understand the role of non-state actors within the complexity of humanitarian crises, especially when these involve what is known as ‘Complex Emergencies’.

Session 7 | Beyond the state? multiplicity of actors in the humanitarian terrain | This section aims at introducing the issue of multiplicity of actors in the humanitarian terrain, a fact that we have already observed in the previous section but not examined in depth. This examination will takes us into the study of the non-governmental aspect of humanitarian intervention.

Sessions 8 & 9 Understanding the role of non-state actors in aid, emergency and conflict  | Having framed the importance of focusing on the non-state sector, this section aims at providing a detailed and critical map of the history and functions of non-state actors in crises. To do so we first examine the way in which the distinction between state and non-state actors has historically developed, through the notion of civil society. We then focus on the enlargement (in both size and importance) of civil society institutions as socio-political actors. We will examine the reasons behind the multiplicity in naming and the need for the long list of typologies that has appeared to speak about such institutions (NGOs, INGOs, GONGOs etc). Finally, we examine the functions and role of civil society organisations in the context of crises and especially during conflict as well as the debate regarding the performance of non-state actors in development and aid.

Session 10 | For cause or profit? The other (or non expected) actors in humanitarian aid. | In this section we turn our attention to unexpected guests in the salons of humanitarian aid. The session will take the form of a class debate based on the readings: What roles can private businesses, rebel groups, local communities or private armies play in humanitarian emergency?

PART 3 - Complex Humanitarian Emergencies: politics and ethics in an uncertain world | In this section we are going to engage with the complexity in politics of humanitarian intervention today in all different forms (from prevention to peace interventions, to aid provision), also referred to as “complex emergencies”. Complex emergencies refer to the cases where the emergency is the result of, or is combined with conflict, or when divisive politics are embedded in the management of the emergency. We focus on themes like the role of media in truth/post-truth regimes, the conflict between imperatives of impartiality vs solidarity that make decision making in such conditions challenging.

Section 11 | Truth, lies (and videotapes) - Why and when do we intervene | This section examines the role of representation in the making of humanitarian action and intervention.  Questions to be explored is why and how are interventions triggered and when not? From the 19th century interventions (like the case of the ‘Bulgarian atrocities’ where media and the public opinion stared being an active agent) until recently when the US intervention in Iraq was based on “lies and videotapes” we examine what stands behind the mechanisms of triggering a reaction and how to think about it.

Sessions 12 & 13 | Negotiating (Im)partiality - ethical, political, affective aspects | In this section we examine the ethico-political dilemmas posed by complex emergencies in relation to the dipole impartiality vs. taking sides. This includes new research on the affective /emotional aspects of working in the humanitarian field and the challenges practitioners face when conditions forces them to choose sides. It involves the questions about how do humanitarian actors deal with the dilemma of force as  a prerequisite for aid delivery. We also examine the novel concept of humanitarian diplomacy, which examines the instances when aid institutions and workers need to negotiate with other institutions, states, rebels, but even co-workers. The last session of the course will be devoted to the the relationship between State and NGOs in the managing of humanitarian crises that have a strong political underpinning into them like the management of refugee flows.

Learning outcomes

The cognitive objectives of the course are:

a)        The familiarization of the students with the different historical forms of humanitarian intervention (from military engagement with the aim of ending atrocities to the delivery of aid)

b)       The familiarization of the students with the different historical agents and actors of humanitarian intervention (from the state to the international institutions to NGOs) as well as with unexpected or emerging ones like private businesses, private security companies, rebel armies, etc. 

c)        The building of knowledge blocks structured around key-concepts that define the contemporary discussions on humanitarian intervention such as : the Responsibility to Protect (R2P), Protection of Civilians (PoC), Community Resilience, Complex Humanitarian Emergencies (CHE) etc.

d)       The critical engagement of the students with the major dilemmas involved in humanitarian intervention in any of the above forms, especially those regarding issues of impartiality vs. solidarity, truth vs half-truth, strategies of triggering intervention vs evaluation of actual needs.

e)       The familiarisation of students with interdisciplinary perspective on humanitarian intervention.

After the successful completion of the course, the students

1. Will have formed a solid historical and contemporary mind map of the different actors, practices and forms of action that define intervention in complex humanitarian emergencies.
2. will be able to express informed views on issues of humanitarian intervention within a multi-disciplinary context.
3. will be able to draw from historical examples as a basis for accessing and evaluating humanitarian challenges in the present.
4. They will have developed critical tools to navigate themselves within the ethical and political dilemmas that humanitarian emergencies demand.

General Competences

The combination of the cognitive objectives, the theoretical framework, and the collaborative approach that the course follows aims at the further development of the following skills:

• Connecting theory to the analysis of lived experiences
• Combining autonomous work and collaborative practice
• Development of intercultural and comparative perspective
• Self-analysis and criticism of established stereotypes
• Research exercise, bibliographical enquiries, project preparation
• Development of research ideas
• Expressing opinion, self-confidence
• Development of sensitivity for the respect of gender, cultural and other differences

DELIVERY

Hybrid & online

The course consists of a 3-hour session per week, delivered in hybrid mode (combination of face to face and distant) or online only (4 only online sessions out of 13). It combines elements of lecturing, seminar and interactive tutorial techniques based on the active participation of students in the process of production and integration of knowledge.

USE OF INFORMATION AND COMMUNICATIONS TECHNOLOGY

1. The course is offered partly hybrid and partly online and therefore by default is structured upon the latest technology of educational communication.

2. Use of PowerPoint slides in all lectures to help students keep track of the course structure. Slides are shared with the students at the end of each unit.

3. Suggesting / prompting students to suggest and organise online (virtual) screenings of films or documentaries available on TV platforms or on-line that are relevant to the course.

4. Use of digital platforms like open e-class, Google-Drive, Google-Forms, for the sharing of teaching material, announcements, quizzes and other on-line class activities

TEACHING METHODS

STUDENT PERFORMANCE EVALUATION

Language of evaluation is English. Evaluation is based on

1. Evaluation of participation in class (30%).This includes evaluation of
   1. 2-3 presentations for each student per term based on case studies of significant hum. interventions in the past or part of the relevant theory
   2. The general participation of each student in class based on the adequate preparation for each seminar (doing the readings), the quality, motivation and critical engagement of comments, questions, and contribution to the group activities.

1. b.       Final Essay (70%). Students will submit a research essay of medium length (3.000-5.000 words) on one of the themes discussed during the course (and its relevant bibliography). They are encouraged to do so by connecting the relevant literature to a case study they are familiar from their own experience.

The essay will be evaluated on the basis of

1. the level of critical incorporation of the literature taught,
2. the ability to connect theory to analysis,
3. the clarity in the presentation of the historical and political context,
4. the quality of the argument.

Core readings

Aloudat, T., & Khan, T. (2022). Decolonising humanitarianism or humanitarian aid? In PLOS Glob Public Health (Vol. 2, pp. e0000179).

Anan, K. A. (1999). Two concepts of sovereignty. The Economist.

Baines, E., & Paddon, E. (2012). ‘This is how we survived’: Civilian agency and humanitarian protection. Security Dialogue, 43(3), 231-247.

Barnett, M., Vandermoss-Peeler, A., & Patel, S. (2021). Power & solidarity in humanitarian governance – what aid workers really think. chsalliance.org/get-support/article/power-solidarity

Baú, V. (2019). Re-designing the Media in Humanitarian Interventions Communicating with Communities at Times of Crisis. In I. Seaga Shaw (Ed.), Reporting human rights, conflicts, and peacebuilding (pp. 67-81). Springer Berlin Heidelberg.

Bass, G. J. (2008). Freedom's battle : the origins of humanitarian intervention (1st ed.). Alfred A. Knopf.

Bellamy, A. J. (2009). Responsibility to protect: the global effort to end mass atrocities. Polity.

Carbonnier, G., & Lightfoot, P. (2016). Business in Humanitarian Crises. For Better or for Worse? In Z. Sezgin & D. Dijkzeul (Eds.), The new humanitarians in international practice : emerging actors and contested principles (pp. 169-191). Routledge.

Carey, H. F., & Richmond, O. P. (Eds.). (2003). Mitigating conflict : the role of NGOs. F. Cass.

Charnovitz, S. (1997). Two Centuries of Participation. NGOs and International Governance. Michigan Journal of International Law, 18(2), 183-286.

Dryzek, J. S. (2012). Global Civil Society: The Progress of Post-Westphalian Politics. Annual Review of Political Science, 15(1), 101-119.

Eberwein, W.-D., & Reinalda, B. (2016). A Brief History of Humanitarian Actors and Principles. In Z. Sezgin & D. Dijkzeul (Eds.), The new humanitarians in international practice : emerging actors and contested principles (pp. 25-42). Routledge.

Evans, G. (2008). The Responsibility to Protect: An Idea Whose Time Has Come … and Gone? International Relations, 22(3), 283-298.

Evans, G. J. (2008). The responsibility to protect: ending mass atrocity crimes once and for all. Brookings Institution Press.

Fisher, W. F. (1997). Doing good? The politics and antipolitics of NGO practices. Annual Review of Anthropology, 26, 439-464.

Hammond, P., Al Nahed, S., & McCormack, T. (2019). Advocacy Journalism, the Politics of Humanitarian Intervention and the Syrian War. In I. Seaga Shaw (Ed.), Reporting human rights, conflicts, and peacebuilding (pp. 31-48). Springer.

Hehir, A. (2008). Humanitarian intervention after Kosovo: Iraq, Darfur and the record of global civil society. Palgrave Macmillan.

Heraclides, A., & Dialla, A. (2015). Humanitarian intervention in the long nineteenth century. Setting the precedent. Manchester University Press.

Hilhorst, D. (2002). Being Good at Doing Good? Quality and Accountability of Humanitarian NGOs. Disasters, 26(3), 193-212.

Keen, D. (2008). Complex emergencies. Polity.

Leenders, R., & Mansour, K. (2018). Humanitarianism, State Sovereignty, and Authoritarian Regime Maintenance in the Syrian War. Political Science Quarterly, 133(2), 225-257.

Levinger, M. (2018). Master Narratives of Disinformation Campaigns [research-article]. Journal of International Affairs, 71(1.5), 125-134. http://www.lib.uom.gr/index.php/en/services-en/itemlist/category/204-apomakrysmeni-syndesi-en

Lischer, S. K. (2005). Dangerous sanctuaries: refugee camps, civil war, and the dilemmas of humanitarian aid. Cornell University Press.

Marchetti, R., & Tocci, N. (2009). Conflict society: understanding the role of civil society in conflict. Global Change, Peace & Security, 21(2), 201-217. https://doi.org/10.1080/14781150902872091

Mayal, J. (2006). Humanitarian Intervention and international society: Lessons from Africa. In J. M. Welsh (Ed.), Humanitarian intervention and international relations (pp. 120-141). Oxford University Press.

Miller, D. (2019). The Nature and Limits of the Duty of Rescue. Journal of Moral Philosophy, 1-22.

Morris, N. (2006). Humanitarian Intervention in the Balkans. In J. M. Welsh (Ed.), Humanitarian intervention and international relations (pp. 98-119). Oxford University Press.

O’Neill, R. (2016). Rebels without Borders. Armed Groups as Humanitarian Actors. In Z. Sezgin & D. Dijkzeul (Eds.), The new humanitarians in international practice : emerging actors and contested principles (pp. 126-143). Routledge.

Paffenholz, T., & Spurk, C. (2010). A comprehensive analytical framework. In T. Paffenholz (Ed.), Civil society and peacebuilding : a critical assessment (pp. 65-76). Lynne Rienner.

Paffenholz, T. (Ed.). (2010). Civil society and peacebuilding : a critical assessment. Lynne Rienner. Perrin, B. (2008). Humanitarian Assistance and the Private Security Debate: An International Humanitarian Law Perspective. In On the Edges of Conflict Policy Papers Canadian Red Cross.

Quinton-Brown, P. (2020). The South, the West, and the meanings of humanitarian intervention in history. Review of International Studies, 46(4), 514-533. 

Rhoads, E. P., & Welsh, J. (2019). Close cousins in protection: the evolution of two norms. International Affairs, 95(3), 597-617. https://doi.org/10.1093/ia/iiz054

Roberts, A. (2006). The United Nations and Humanitarian Intervention. In J. M. Welsh (Ed.), Humanitarian intervention and international relations. Oxford University Press.

Saura Estapà, J., & Bitorsoli Cirocco, M. (2014). Private military and security companies and International Humaniatarian Law. https://www.icip.cat/wp-content/uploads/2021/01/private_military_and_security_companies.pdf

Schloms, M. (2003). Humanitarian NGOs in Peace Processes. In H. F. Carey & O. P. Richmond (Eds.), Mitigating conflict : the role of NGOs (pp. 41-56). F. Cass.

Seaga Shaw, I. (Ed.). (2019). Reporting human rights, conflicts, and peacebuilding. Springer Berlin Heidelberg.

Sezgin, Z., & Dijkzeul, D. (2016). The new humanitarians in international practice : emerging actors and contested principles. Routledge.

Simms, B., & Trim, D. J. B. (Eds.). (2011). Humanitarian intervention : a history. Cambridge University Press.

Spurk, C. (2010). Understanding Civil Society. In T. Paffenholz (Ed.), Civil society and peacebuilding : a critical assessment (pp. 3-27). Lynne Rienner.

Swatek-Evenstein, M. (2020). A history of humanitarian intervention. Cambridge University Press,.

Terry, F. (2002). Condemned to repeat?: the paradox of humanitarian action. Cornell University Press.

Tvedt, T. (1998). Angels of mercy or development diplomats? : NGOs & aid. James Currey.

Weber, C. (1995). Simulating sovereignty : intervention, the state, and symbolic exchange. Cambridge University Press. Publisher description http://www.loc.gov/catdir/description/cam026/94009269.html

Table of contents http://www.loc.gov/catdir/toc/cam022/94009269.html

Weiss, T. G., & Collins, C. (2000). Humanitarian challenges and intervention. Westview Press.

Welsh, J. (2015). The responsibility to prevent: Assessing the gap between rhetoric and reality. Cooperation and Conflict, 51(2), 216-232.

Welsh, J. M. (2006). Taking consequences seriously: Objections to Humanitarian Intervention. In J. M. Welsh (Ed.), Humanitarian intervention and international relations (pp. 52-68). Oxford University Press.

Welsh, J. M. (Ed.). (2006). Humanitarian intervention and international relations. Oxford University Press.

Wheeler, N. J. (2000). Saving strangers: humanitarian intervention in international society. Oxford University Press.

Auxiliary readings

Aoi, C., De Coning, C., & Thakur, R. C. (2007). Unintended consequences of peacekeeping operations. United Nations University Press. http://www.loc.gov/catdir/toc/ecip079/2007003294.html

Baehr, P. R. (2009). Non-governmental human rights organizations in international relations. Palgrave Macmillan.

Bellamy, A. J. (2006). Just wars: from Cicero to Iraq. Polity Press.

Chatterjee, D. K., & Scheid, D. E. (2003). Ethics and foreign intervention. Cambridge University Press.

Finnemore, M. (2003). The purpose of intervention: changing beliefs about the use of force. Cornell University Press.

Gallagher, N. (2007). Quakers in the Israeli-Palestinian conflict: the dilemmas of NGO humanitarian activism. American University in Cairo Press.

Gibbs, D. N. (2009). First do no harm: humanitarian intervention and the destruction of Yugoslavia. Vanderbilt University Press. http://www.loc.gov/catdir/toc/ecip0827/2008039277.html

Gorman, R. F., & Mihalkanin, E. S. (1997). Historical dictionary of human rights and humanitarian organizations. Scarecrow Press.

Hall, J. A., & Trentmann, F. (2005). Civil society: a reader in history, theory and global politics. Palgrave Macmillan.

Holzgrefe, J. L., & Keohane, R. O. (2003). Humanitarian intervention: ethical, legal, and political dilemmas. Cambridge University Press.

Ismael, T. Y. (2001). Middle East politics today: government and civil society. University Press of Florida.

Khalaf, S. (2002). Civil and uncivil violence in Lebanon: a history of the internationalization of communal contact. Columbia University Press.

Layton, R. (2006). Order and anarchy: civil society, social disorder and war. Cambridge University Press.

Lu, C. (2006). Just and unjust interventions in world politics: public and private / Catherine Lu. Palgrave Macmillan.

Moseley, A., & Norman, R. (2002). Human rights and military intervention. Ashgate Pub. Co.

Murphy, S. D. (1996). Humanitarian intervention: the United Nations in an evolving world order. University of Pennsylvania Press.

Nyers, P. (2006). Rethinking refugees: beyond states of emergency. Routledge.

Orford, A. (2003). Reading humanitarian intervention: human rights and the use of force in international law. Cambridge University Press

Ramsbotham, O., & Woodhouse, T. (1996). Humanitarian intervention in contemporary conflict: a reconceptualization. Polity Press, Blackwell.

Roberts, A. (1996). Humanitarian action in war: aid, protection and impartiality in a policy vacuum. Oxford University Press for the International Institute for Strategic Studies.

Roberts, A. (2006). The United Nations and Humanitarian Intervention. In J. M. Welsh (Ed.), Humanitarian intervention and international relations. Oxford University Press.

Seybolt, T. B. (2007). Humanitarian military intervention: the conditions for success and failure. Oxford University Press.

Shaw, M. (1996). Civil society and media in global crises: representing distant violence. Pinter.

Stacy, H. (2009). Human rights for the 21st century: sovereignty, civil society, culture. Stanford University Press.

Weiss, T. G. (2005). Military-civilian interactions: humanitarian crises and the responsibility to protect. Rowman & Littlefield.

Weiss, T. G. (2007). Humanitarian intervention: ideas in action. Polity Press.

Welch, C. E. (2001). NGOs and human rights: promise and performance. University of Pennsylvania Press.

ΣΧΟΛΗ

ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ

ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ, ΣΛΑΒΙΚΏΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΏΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΒΣΑ202-Ι

ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

Β΄

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
σε περίπτωση που οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται σε διακριτά μέρη του μαθήματος π.χ. Διαλέξεις, Εργαστηριακές Ασκήσεις κ.λπ. Αν οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται ενιαία για το σύνολο του μαθήματος αναγράψτε τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας και το σύνολο των πιστωτικών μονάδων

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ
ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ

4

6

Προσθέστε σειρές αν χρειαστεί. Η οργάνωση διδασκαλίας και οι διδακτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται περιγράφονται αναλυτικά στο (δ).

ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Γενικού υποβάθρου

ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

Όχι

ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ:

Ελληνικά

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ERASMUS

Όχι

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (URL)

https://openeclass.uom.gr/courses/BSO204/

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι γενικοί γνωστικοί στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής

α) να προσφέρει μια ευσύνοπτη, κατανοητή αλλά και διερευνητική εισαγωγή στην εξέλιξη της πολιτικής φιλοσοφίας στη Δύση, β) να (επαν)-εξετάσει τις βασικές πτυχές των θεωριών ορισμένων από τους σημαντικότερους πολιτικούς στοχαστές, αποφεύγοντας μια υπεραπλουστευτική ανάγνωση του έργου τους, και γ) να επιχειρήσει να συνδυάσει διαλεκτικά, από τη μία, την κλασικιστική προσέγγιση, η οποία επισημαίνει τον αέναο και διαρκή χαρακτήρα των ζητημάτων που έχουν ιστορικά απασχολήσει τη δυτική πολιτική φιλοσοφία και, από την άλλη, την προσέγγιση που αντιμετωπίζει το έργο των πολιτικών φιλοσόφων ως ένα ιστορικό και κοινωνικό προϊόν της εποχής τους.

Ειδικότερα, τα επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα που εξυπηρετούν την ως άνω ακαδημαϊκή στοχοθεσία περιλαμβάνουν: α) την διασύνδεση των γνώσεων επί του ιστορικο-πολιτικού πλαισίου με τις συνθήκες ανάδυσης των νέων φιλοσοφικών ιδεών  β) την άριστη γνώση και κατανόηση σημαντικών πτυχών του έργου των υπό εξέταση πολιτικών φιλοσόφων, γ) την εφαρμογή και πρακτική σημασία των εν λόγω θεωριών σε μια σειρά από πραγματικά περιστατικά ή πολιτικά δεδομένα τόσο της εποχής παραγωγής τους όσο και της σύγχρονης εποχής, δ) την ανάπτυξη της αναλυτικής και συνθετικής ικανότητας των φοιτητριών/ών στη διαχείριση των ως άνω θεωριών και ε) την αξιολόγησή τους σύμφωνα με την επίτευξη των παραπάνω μαθησιακών στόχων.

Γενικές Ικανότητες

Στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτήτριες/ητές αναμένεται να έχουν εξοπλιστεί με τα απαραίτητα γνωστικά εφόδια, ώστε να είναι σε θέση α) να χειρίζονται με θεωρητική άνεση αλλά και με κριτική στάση την εξέλιξη της δυτικής πολιτικής φιλοσοφίας β) να εντοπίζουν τις διασυνδέσεις της εξέλιξης αυτής με βασικές εξελίξεις στην ευρωπαϊκή ιστορίαγ) να γνωρίσουν και να κατανοήσουν συγκεκριμένες πτυχές της δυτικής πολιτικής φιλοσοφίας στην ιστορική της εξέλιξη και να είναι σε θέση να τις εφαρμόσουν στην πράξη κατά τρόπο τόσο αναλυτικό όσο και συνθετικό, δ) να συμμετέχουν σε μια γόνιμη ανταλλαγή απόψεων πάνω στις επιμέρους θεματικές του μαθήματος και ε) να κατανοήσουν μια σειρά από δύσκολα και σύνθετα ζητήματα που απασχόλησαν τη δυτική πολιτική φιλοσοφία από τον Πλάτωνα ως τον Marx. Απώτερος στόχος του μαθήματος είναι να αναπτύξει την ικανότητα των φοιτητριών/ών, από τη μία, να διερευνούν τα διαρκή ζητήματα της δυτικής πολιτικής σκέψης και, από την άλλη, να εκτιμήσουν κριτικά τις υπό εξέταση πολιτικές θεωρίες ως απαντήσεις σε συγκεκριμένα κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά αιτήματα και αναγκαιότητες.

Ειδικότερα, στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτήτριες/ητές αναμένεται να έχουν αναπτύξει τις παρακάτω γενικές ικανότητες:

•Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών.

•Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις.

•Λήψη αποφάσεων.

•Αυτόνομη εργασία.

•Εργασία σε διεθνές περιβάλλον.

•Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον.

•Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

•Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα.

•Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου.

•Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής.

•Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Γενική περιγραφή

Το μάθημα παρουσιάζει τις βασικές θεματικές και ιδέες στην εξέλιξη της δυτικής πολιτικής φιλοσοφίας μέσω μια ευσύνοπτης ανάλυσης των κειμένων των σπουδαιότερων στοχαστών από την αρχαιότητα ως τον 19ο αιώνα. Οι στοχαστές αυτοί εξετάζονται στο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους, επεξηγώντας ορισμένες βασικές έννοιες του έργου τους και επισημαίνοντας την επίδρασή τους στη σύγχρονη πολιτική θεωρία. Κατά τη σκιαγράφηση της εξέλιξης της δυτικής πολιτικής φιλοσοφίας, επισημαίνονται οι βασικές και διαρκείς θεματικές της. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πολιτική σκέψη της αρχαίας Ελλάδας και την ελληνιστική περίοδο, τα κείμενα του Ιερού Αυγουστίνου, του Ακινάτη και του Machiavelli, τους θεωρητικούς του κοινωνικού συμβολαίου, τους στοχαστές του Διαφωτισμού, τον ωφελιμισμό του Bentham και του Mill, καθώς και το έργο του Marx.

Δομή και αναλυτική περιγραφή

Εβδομάδα 1  Εισαγωγή (Περιγραφή και ανάλυση του αντικειμένου, της δομής και της στοχοθεσίας του μαθήματος)

Πολιτική σκέψη, πολιτική φιλοσοφία, πολιτική επιστήμη και πολιτική: Διερεύνηση των ορίων και των συμπτώσεων -  κλάδοι της φιλοσοφίας - γιατί μια μελέτη της δυτικήςμετασωκρατικής φιλοσοφίας;γεωγραφία, φύλο και η εμπειρία της δημοκρατίας ως κόμβος της παγκόσμιας σκέψης - οι αρχαίοι, οι ιδέες και εμείς –ιστορικό πλαίσιο παραγωγής και αέναος χαρακτήρας της πολιτικής φιλοσοφίας –πολυσχιδία και ομοιότητα – διαρκή ερωτήματα, διαφορετικές απαντήσεις.

Εβδομάδα 2  Οι Έλληνες Ι: Οι φύλακες της πόλης και η δικαιοσύνη (Σωκράτης και Πλάτωνας)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: η καταστροφή των Μυκηνών - 1^ος και 2^ος ελληνικός εποικισμός -  η ανάδυσης της πόλης-κράτους ως εργαστήρι πολιτικών πειραματισμών – η μετάβαση από την οντολογία στην μεταφυσική και στην ηθική - το πλαίσιο ανάδυσης της πολιτικής φιλοσοφίας – η παράλληλη γένεση της φιλοσοφίας και της δημοκρατίας - από τους προσωκρατικούς στους σοφιστές: το υποκείμενο στο προσκήνιο – δημοκρατία και σοφιστές.

Οι ιδέες: Σωκράτης – Πλάτωνας - ο στόχος της Πολιτείας του Πλάτωνα – η αντίληψη των σοφιστών περί δικαιοσύνης - η ‘ανθρωπολογική αρχή’ του Πλάτωνα – η συγκρότηση της δίκαιης πόλεως – οι τέσσερις βασικές αρετές: σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη – η ιδέα του Καλού – η εκπαίδευση και ζωή των φυλάκων: η κατάργηση της οικογένειας και η θέση των γυναικών – η πρακτική εφαρμογή της σκέψης του Πλάτωνα – τα πρότυπα (ιδέες) του Πλάτωνα –η αλληγορία του σπηλαίου – ο φιλόσοφος ως φύλακας της ανοιχτής κοινωνίας – η εκπαίδευση των φιλοσόφων μέχρι την πραγμάτωση της δίκαιης πόλης – η όψιμη πολιτική σκέψη του Πλάτωνα (η σχέση μεταξύ φιλοσοφίας και κυβέρνησης στον Πολιτικό και τους Νόμους) – η ‘αποτυχία’ της Πολιτείας – η δίκαιη πόλις είτε δεν θα υπάρξει ποτέ είτε θα διαλυθεί – από τη δίκαιη πόλη στην τιμοκρατία, την ολιγαρχία, τη δημοκρατία, και τελικά στην τυραννία – η Ακαδημία του Πλάτωνα – ο Πολιτικός – η αποξενωμένη θέση της φιλοσοφίας στην κοινωνία – ο πολιτικός στο πλαίσιο του κοσμικού κύκλου– οι Νόμοι – η απουσία των φιλοσόφων-αρχόντων – ο φιλόσοφος ως νομοθέτης –κυβέρνηση και σοφία: το πλατωνικό πρόβλημα – οι κίνδυνοι της δια νόμου δημοκρατικής διακυβέρνησης

Εβδομάδα 3  Οι Έλληνες II: Η επιστήμη της πολιτικής (Αριστοτέλης)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: Η Αθήνα, η Σπάρτη, η Περσική Αυτοκρατορία και η Μακεδονία. Έλληνες και βάρβαροι – η άνοδος του Φιλίππου στη Μακεδονία – το τέλος της πόλης-κράτους στον ορίζοντα - Αριστοτέλης ο μέτοικος – Ο Αριστοτέλης στην Άσσο – Η εξουσία των φιλοσόφων –Αριστοτέλης ο δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Οι ιδέες: Η σχέση του Αριστοτέλη με τον Πλάτωνα –Πολιτικά – άνθρωποι και ζώα – φύση και πολιτική – επιστήμη πολιτική – η ζωή στην πόλη – ευδαιμονία – ο Αριστοτέλης, οι σοφιστές και η πόλις – τα αίτια δημιουργίας της πόλεως – δουλεία, πλούτος,  ιδιοκτησία – ‘τι είναι η πόλις;’ –  ‘τι σημαίνει να είναι κανείς μέλος της πόλεως;’ – μορφές πολιτευμάτων – το καλύτερο εφικτό πολίτευμα – πέντε μορφές μοναρχικού πολιτεύματος – ολιγαρχία και δημοκρατία – πολιτεία και τυραννία – πολιτική παθολογία και προληπτική θεραπεία – ‘γιατί οι άνθρωποι αλλάζουν πολίτευμα;’ – ‘πώς διατηρείται ένα καθεστώς;’ – η ιδανική πόλις – ο φυσικός χαρακτήρας της οργάνωσης της ανθρώπινης ζωής – εξουσία και κατάχρηση εξουσίας – αριστοτελική τελεολογία – ο φυσικός χαρακτήρας της πόλεως – δύσκολες πολιτικές επιλογές και φρόνησις– ο νόμος και οι πολίτες – η Αριστοτελική πόλις – διαφορετικοί ρόλοι στην πόλη – κατάχρηση εξουσίας

Εβδομάδα 4  Από την πόλη στην κοσμόπολη Ι: Το άτομο και η εξουσία στην Ελληνιστική φιλοσοφία, η respublicaκαι το ιδανικό κράτος στον Κικέρωνα.

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: Η άνοδος της μακεδονικής αυτοκρατορίας – η διάσπαση: ελληνιστική περίοδος: ο παράλληλος κόσμος της Ρώμης – η συνάντηση των δύο κόσμων - οι συνέπειες στην πολιτική σκέψη: άτομο, κοινωνία, αυτοκρατορία - η  Ρώμη της μετάβασης.

Οι ιδέες: Η στροφή στον εαυτό - οι υποκειμενικές διαστάσεις της ζωής – οι κυνικοί, επικούρειοι, στωικοί, σκεπτικιστές –η έννοια της ‘κοσμόπολης’ – ο ‘α-πολιτικός’ χαρακτήρας της ζωής στην κοσμόπολη – κυνισμός: Διογένης, ατομικισμός και η απομάκρυνση από τη ζωή της πόλης – επικουρισμός: Επίκουρος, ηδονισμός, η απλή ζωή και οι ευγενείς απολαύσεις – στωικισμός: Ζήνων, λογική και φύση, συμμετοχή στο θεϊκό λόγο, τα έλλογα όντα είναι πολιτικά όντα – το φυσικό δίκαιο – συγκρούσεις και  εκλεκτικοί φιλόσοφοι - Λουκιανός και διακωμώδηση.

Κικέρων και respublica– η πραγμάτωση του ιδανικού κράτους στη Ρώμη - ποιος είναι ο λαός; – πως ξεκινά η πολιτεία κα πως διατηρείται; η ιδανική μορφή εξουσίας -  η φθορά του ιδανικού κράτους.

Εβδομάδα 5  Από την πόλη στην κοσμόποληII: Η πόλη του Θεού και η επίγεια πόλη (Αυγουστίνος)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: Θρησκεία και μονοθεισμός - η άνοδος του χριστιανισμού –- από την καταπίεση στην εξουσία - ο χριστιανισμός ως η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας – η προσμονή ενός μεσσία και ο συμβολισμός της ανάστασης.

Οι ιδέες: η ‘πολιτική θεωρία’ του πρώιμου χριστιανισμού – Ο χριστιανισμός αντιμέτωπος με το ερώτημα της εξουσίας – η πτώση της Ρώμης (410) και η Πόλη του Θεού του Αυγουστίνου – η αιώνια πόλη – η Πόλη του Θεού και η Επίγεια Πόλη – δύο είδη αγάπης – η ‘φιλοσοφία της ιστορίας’ του Αυγουστίνου – τα δυσδιάκριτα όρια των δύο πόλεων – η άγνοια του ανθρώπου, η γνώση του Θεού – η Πόλη του Θεού και η επίσημη Εκκλησία – ο Αυγουστίνος και ο Πλάτωνας – το κράτος και η Επίγεια Πόλη – το πάθος της κυριαρχίας – ο ρόλος της πολιτικής – κράτος και διατήρηση της ειρήνης -  η παθητική υπακοή.

Εβδομάδα 6  Από την πόλη στην κοσμόποληIII: Η χριστιανοσύνη και ο νόμος (Θωμάς Ακινάτης)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: Από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στο Μεσαίωνα 500-1500 – συνεχείς πόλεμοι και διάλυση πόλεων - η μεταβολή της εξουσίας – η μετάβαση στον πολιτισμό της αυλής και της εκκλησίας - φεουδαρχία και βασίλεια - ο πολιτικός ρόλος της θρησκείας  - η σύγκρουση των εξουσιών - Η πνευματική ανάπτυξη του Μεσαίωνα – η επαφή με το Ισλάμ - η ανάδυση των πόλεων και του Πανεπιστημίου  –  θρησκευτικά τάγματα.

Οι ιδέες: Η ανάγκη για στροφή στον Αριστοτέλη - η αριστοτελική κριτική στις πλατωνικές ιδέες σύγκρουση και φιλοσοφία – η τέλεια ευδαιμονία στον Ακινάτη – η επίγεια κοινότητα ως μέσο ανάπτυξης της προδιάθεσης προς το καλό – η πολιτική εξουσία της κοινότητας (REGIMEN) - τι είναι καλή και νομιμοποιημένη εξουσία - το ιδανικό πολίτευμα – η σημασία και το ερώτημα της αρχής - σχέση εκκλησιαστικής – κοσμικής αρχής - η θεωρία του φυσικού δικαίου του Ακινάτη – τέσσερα διαφορετικά επίπεδα νόμου: ο αιώνιος νόμος, ο θείος νόμος, ο φυσικός νόμος, ο ανθρώπινος νόμος – η δικαιολόγηση της ανυπακοή απέναντι στην παραβίαση του φυσικού νόμου.

Εβδομάδα 7  Μετά τους κλασσικούς, πριν τους μοντέρνους: Ο ηγεμόνας και η δημοκρατία (Machiavelli)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: η πανώλη και ο εκατονταετής πόλεμος - η σημασία των ιταλικών πόλεων – Φλωρεντία και Medici – Η διάχυση τη γνώσης και η τυπογραφία – η στροφή στον Άνθρωπο - η κατάσταση στη Φλωρεντία και την ιταλική χερσόνησο –– τα κρίσιμα έτη (1494 και 1512).

Οι ιδέες:Από τον μεσαίωνα στην αναγέννηση - Ο Μαρσίλιος της Πάδοβα και τα όρια της κλασσικής πολιτικής σκέψης – αγαθόν, νους, αιώνιος νόμος, summumbonum–– η μετάβαση στη μοντέρνα σκέψη και η εξαφάνιση του summumbonum – το τέλος της μεσαιωνικής κοινωνίας. PicodellaMirandola και η ‘ανθρώπινη αξιοπρέπεια’.

Οι ΄πολλοί’ Machiavelli: ο «Μακιαβελικός» Μακιαβέλλι, ο δημοκρατικός Μακιαβέλλι, ο πολιτικός επιστήμονας Μακιαβέλι, ο Μακιαβέλλι ως πολιτικός – οι Διατριβές και ο Ηγεμόνας, δύο βιβλία δύο λογικές; – ο Ηγεμόνας – η αποκατάσταση της τάξης μετά την κατάρρευσή της – ο ηγεμόνας ως ο λυτρωτής της κοινωνίας – virtu, fortuna, και necessita– η μακιαβελική αντίληψη της ‘ενάρετης ζωής’ – οι αριστοτελικές επιρροές του Machiavelli – οι θέσεις του Machiavelli περί των δημοκρατικών συνταγμάτων – το σχέδιο συντάγματος της Φλωρεντίας (1520) – το κοινό αγαθό – η ενάρετη κοινωνία – οι θέσεις του Machiavelli για το ‘κράτος’ – σκοποί και μέσα – τα όρια της πράξης – σωτηρία του κράτους αντί της ψυχής – ο κύκλος της ιστορίας.

Εβδομάδα 8  Το κοινωνικό συμβόλαιο I: Η φυσική κατάσταση και το κοινωνικό συμβόλαιο (Hobbes)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: Η αναγέννηση ‘ταξιδεύει’ βορειοδυτικά - η Μεταρρύθμιση, η Ευρώπη και οι θρησκευτικοί πόλεμοι - η ιστορική πίεση προς την δημιουργία κρατικής κυριαρχίας.

Οι ιδέες:Σκεπτικισμός, επιστήμη, και η φυσική κατάσταση – ο σκεπτικισμός του 17^ου αιώνα –– το πρόβλημα των θεμελίων της γνώσης – Descartes - cogitoergosum– η ριζοσπαστική απάντηση του Hobbes στον Descartes – η ‘μηχανική της ανθρώπινης συμπεριφοράς’ – οι ορέξεις της αποστροφής και της επιθυμίας – η επίδραση του Grotius στη σκέψη του Hobbes – η αρχή της αυτοσυντήρησης – τα φυσικά δικαιώματα – η ριζική αστάθεια της φυσικής κατάστασης – η φυσική κατάσταση ως κατάσταση πολέμου – δόξα, ματαιοδοξία, ανταγωνισμός, διστακτικότητα – η φυσική κατάσταση είναι νοητικό κατασκεύασμα – η κοινωνία δεν είναι μια φυσική κατάσταση – το κοινωνικό συμβόλαιο – γιατί οι άνθρωποι επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη φυσική κατάσταση; – ‘οι νόμοι της φύσης’ – λογική: η αυτοσυντήρηση διαφωτίζεται από την πρόβλεψη των συνεπειών – η χρηστικότητα της ειρήνης – η καταγωγή των ‘φυσικών νόμων’ – το συμβόλαιο: πώς μπορεί να μετατραπεί ο αυθαίρετος φόβος σε ελεγχόμενο φόβο – ο κυρίαρχος δεν υπάγεται στο κοινωνικό συμβόλαιο – ο κυρίαρχος δεν είναι δυνατόν να δεσμευθεί από το συμβόλαιο – ο κυρίαρχος είναι ο μόνος που παραμένει στη φυσική κατάσταση – γιατί ο κυρίαρχος δεν είναι ανεξέλεγκτος; – πώς  ολοκληρώνεται το συμβόλαιο;

Εβδομάδα 9  Το κοινωνικό συμβόλαιο II: Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και η κοινωνία των πολιτών (Locke)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο: Θρησκεία, πολιτική, Μεταρρύθμιση και η αγγλική ιδιαιτερότητα - οαγγλικός κοινοβουλευτισμός - Ο αγγλικός εμφύλιος.

Οι ιδέες: Ο Locke και ο φιλελευθερισμός – μερικές πτυχές των πολιτικών σχέσεων του Locke – οι τρεις περίοδοι στη σκέψη του Locke - Περί των Νόμων της Φύσης - η Πρώτη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως – το θείο δίκαιο των βασιλέων – τα επιχειρήματα του Locke κατά του Filmer – η Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως – η ‘φυσική κατάσταση’ κατά τον Locke – κατάσταση ελευθερίας, όχι όμως και ασυδοσίας – οι νόμοι της φύσης – το δίκαιο βρίσκεται ‘στις καρδιές όλης της ανθρωπότητας’ – φυσικά δικαιώματα – η πραγμάτωση του φυσικού νόμου – το ζήτημα της ιδιοκτησίας – ιδιοκτησία μέσω της ανάμειξης της εργασίας με υλικά αντικείμενα – οι θέσεις του Locke για το χρήμα – η απαρχή της κοινωνίας πολιτών ως ‘διττής διαδικασίας’ – ‘πρώτα κοινωνία, μετά κυβέρνηση’ – η νομοθετική ισχύς – οι περιορισμοί της ισχύος – η διάκριση μεταξύ κοινωνίας και κυβέρνησης – το δικαίωμα στην εξέγερση

Εβδομάδα 10 Το κοινωνικό συμβόλαιο III: Η γενική βούληση και η δίκαιη τάξη (Rousseau)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο:  Ο καφές, το Παρίσι και ο διαφωτισμός: Η νέα δημόσια σφαίρα.

Οι ιδέες:  Περί Φυσικής Κατάστασης: Ο Rousseau και οι άλλοι - η κριτική του Rousseau στις θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου - επιστροφή στην αθωότητα της φυσικής κατάστασης – Περί ιδιοκτησίας στο Rousseau - για την επανάκτηση της ελευθερίας: το κοινωνικό συμβόλαιο - η νέα έννοια: γενική (κοινή) βούληση η δημοκρατία, το πολιτικό σώμα, το κράτος, ο κυρίαρχος, ο λαός, οι πολίτες, τα υποκείμενα – η κυριαρχία ως η έκφραση της κοινής βούλησης και ο γενικός χαρακτήρας του νόμου  - ο ‘νομοθέτης’ – η σχέση μεταξύ ελευθερίας και υποταγής στη γενική βούληση – το νόημα της ελευθερίας – Η αντιφατική επίδραση του έργου του Rousseau.

Εβδομάδα 11 Η πολιτική σκέψη στη βιομηχανική εποχή I: Ωφελιμισμός (Bentham και Mill)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο:  Η Γαλλική Επανάσταση - οι τρεις τάξεις (estates) και οι πολλαπλές επαναστάσεις - ο αντίκτυπος των επαναστάσεων – νέα αιτήματα (δημοκρατία, εθνότητα, φύλο) - Η βιομηχανική επανάσταση – η πρωτοκαθεδρία της Αγγλίας.

Οι Ιδέες: Ο αγγλικός εμπειρισμός – DavidHume - AdamSmith - JeremyBentham – η αρχή της μέγιστης ευτυχίας – δίκαιη πράξη, ηθική αριθμητική - η στροφή στον ριζοσπαστικό ωφελιμισμό– ο JohnStuartMill – Ιδέα της προόδου από φάσεις (states) της ανθρωπότητας - Από τον ριζοσπαστισμό στον μετριοπαθή δημοκρατικό ωφελιμισμό – Ο JohnStuartMillκαι ηHarrietTaylor - Περί Ελευθερίας – Φύση και όρια εξουσίας - το νόημα της ελευθερίας – η τυραννία της πλειοψηφίας –η αρχή της απαγόρευσης της πρόκλησης κακών στους άλλους – οι αυτοαναφορικές και ετεροαναφορικές πράξεις –Ωφελιμισμός – Mill και Bentham – οι θέσεις του Mill περί ωφελιμότητας - από την δημοκρατία της πλειοψηφίας στην σημασία της μειοψηφίας – η σημασία της ατομικότητας για την πρόοδο. – ο ‘ελιτισμός’ του Mill - οπισθοδρομικές κοινωνίες και ‘βάρβαροι’ – φύλο και φιλοσοφία.

Εβδομάδα 12 Η πολιτική σκέψη στη βιομηχανική εποχή II: Ο ιστορικός ρόλος του καπιταλισμού (Marx)

Το ιστορικο-πολιτικό πλαίσιο:  Οι επαναστάσεις του 1848 - Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο.

Οι ιδέες:Από τον Hegel στον Marx –η ιστορικά αναπόφευκτη αυτοκατάλυση του καπιταλισμού – η εγελιανή διαλεκτική – Feuerbach: ο Θεός ως ανθρώπινη προβολή – ο χριστιανισμός και η αποξένωση του ανθρώπου από τον εαυτό του – η παραγωγική δραστηριότητα ως χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους – Marx: η παραγωγή και η εργασία ως αυτο-έκφραση – πώς η εργασία μπορεί να αρνηθεί τον εργάτη – Marx, ο κοινωνιολόγος: η πραγματική ουσία το ανθρώπου προκύπτει από το σύνολο των ‘κοινωνικών σχέσεων‘ – η ‘αποξένωση’ ως κοινωνική συνθήκη – το ξεπέρασμα της αποξένωσης μέσω της επανάστασης – η ‘διαλεκτική’ στον Marx – το πρόβλημα του μεταβολισμού – ο κομμουνισμός και ο ορθολογιστικός κανονισμός του ανθρώπινου μεταβολισμού με τη φύση – η αυτοκατάλυση του καπιταλισμού – ιστορικός υλισμός – βάση και εποικοδόμημα – τάξεις – με την ταξική πάλη το εποικοδόμημα προσαρμόζεται στη μεταβαλλόμενη κοινωνική βάση – η ‘ιδεολογία’ – η επανάσταση του προλεταριάτου είναι η έσχατη επανάσταση – η αναπόφευκτη αυτοκατάλυση του καπιταλισμού – η εργασιακή θεωρία αξιών – κέρδος από την υπεραξία – ανταγωνισμός, αύξηση μισθών, η μηχανή αντικαθιστά το ανθρώπινο εργατικό δυναμικό, μακροπρόθεσμη πτώση του κέρδους – ο κύκλος των κρίσεων – η κορύφωση της επανάστασης των προλετάριων – ο ‘θετικός’ ρόλος του καπιταλισμού στην ιστορία – ο καπιταλισμός δεν είναι φυσικός – η κομμουνιστική κοινωνία

Εβδομάδα 13   Επίλογος και επισκόπηση

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
Πρόσωπο με πρόσωπο, Εξ αποστάσεως εκπαίδευση κ.λπ.

Δια ζώσης.

Το μάθημα αποτελείται από δύο δίωρες συναντήσεις ανά εβδομάδα (δια ζώσης), οι οποίες συνδυάζουν στοιχεία διάλεξης και σεμιναριακών τεχνικών και βασίζονται στην ενεργή συμμετοχή των φοιτητών στην διαδικασία παραγωγής και ενσωμάτωσης της γνώσης.

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία, στην Εργαστηριακή Εκπαίδευση, στην Επικοινωνία με τους φοιτητές

1. Όλες οι διαλέξεις γίνονται με την χρήση ηλεκτρονικών διαφανειών (PowerPoint Slides) που περιέχουν την δομή, τα κύρια σημεία, και τις βασικές γνωστικές πληροφορίες της διάλεξης. Διαμοιράζονται στους φοιτητές διαδικτυακά κατά την ολοκλήρωση μιας ενότητας.

2. Χρήση άπλετου οπτικού και αρχειακού υλικού στις διαφάνειες για εξοικείωση με ιστορικό-πολιτικό περιεχόμενο της εκάστοτε περιόδου και παρουσίαση σύντομων ντοκιμαντέρ στην τάξη.

3. Χρήση  ηλεκτρονικών πλατφορμών όπως openeclass,   Google-Drive, Google-Forms, για δημιουργία φακέλου ηλεκτρονικών άρθρων, ανακοινώσεων στους φοιτητές, διαδικτυακές δραστηριότητες, κλπ.

4. Συζήτηση σε ώρες γραφείου και μέσω τηλεδιάσκεψης (ως επιλογή).

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Άσκηση Πεδίου, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Φροντιστήριο, Πρακτική (Τοποθέτηση), Κλινική Άσκηση, Καλλιτεχνικό Εργαστήριο, Διαδραστική διδασκαλία, Εκπαιδευτικές επισκέψεις, Εκπόνηση μελέτης (project), Συγγραφή εργασίας / εργασιών, Καλλιτεχνική δημιουργία, κ.λπ.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης σύμφωνα με τις αρχές του ECTS

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Δίνονται 2 επιλογές για την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος

Α. Τελικές εξετάσεις μόνο (κλασική αξιολόγηση)

Οι φοιτήτριες/φοιτητές δίνουν τελικές γραπτές εξετάσεις για το 100% του βαθμού.
Οι εξετάσεις αποτελούνται από Quiz γνώσεων πολλαπλής επιλογής (50% του βαθμού) και συνδυαστικές ερωτήσεις ανάπτυξης (υπόλοιπο 50% του βαθμού).

Β. Μικτή (εναλλακτική) αξιολόγηση:

Μικτή αξιολόγηση με βάση την 1. φυσική παρουσία, 2. την προετοιμασία για τις διαλέξεις και την ενεργή συμμετοχή στις συζητήσεις και τις δραστηριότητες της τάξης και τιςασκήσεις3. τις τελικές εξετάσεις.

Ι. Για να επιλέξουν αυτή την εκδοχή αξιολόγησης, οι φοιτήτριες/φοιτητές πρέπει να συμπληρώσουν ένα ελάχιστο αριθμό παρουσιών στις διαλέξεις (80% παρουσιών - 21 υποχρεωτικές παρουσίες από 26 διαλέξεις στο σύνολο). Όσες/οι εξασφαλίσουν τις απαραίτητες παρουσίες μπορούν να ‘χτίσουν’ τον βαθμό τους με την συμμετοχή τους όπως περιγράφεται αναλυτικά παρακάτω.

ΙΙ. Η αναλογία του τελικού βαθμού της μικτής αξιολόγησης έχει ως εξής:

1. Παρουσία: Επιβράβευση (bonus)0.5 βαθμού επί του τελικού βαθμού.

Όποιος/α περάσει το όριο των υποχρεωτικών παρουσιών (21 παρουσίες) παίρνει αυτόματα μισό επιπλέον βαθμό πάνω από την τελική αξιολόγησή του/της ( με ‘κόφτη’ το 10 βέβαια - δηλαδή, το 4.5 γίνεται 5, αλλά το 10 μένει 10).

Δεδομένου ότι η παρουσία δίνει bonus  βαθμό συνεπάγεται και ένα σύνολο υποχρεώσεων: Άφιξη στην έναρξη του μαθήματος, ενεργή παρακολούθηση, μη διατάραξη της προσοχής των άλλων, συμμετοχή στις δραστηριότητες και τις ασκήσεις.

2. Συμμετοχή:Επιβράβευση έως και 3 βαθμούς ανάλογα με την συμμετοχή.

Η αξιολόγηση της συμμετοχής λειτουργεί ως το γέμισμα ενός σωλήνα υγρού (όσο περισσότερο ‘γεμίζεις’ κατά τη διάρκεια του εξαμήνου από την αξιολόγηση της συμμετοχής, τόσο λιγότερο βάρος θα έχει στην τελική βαθμολογία η τελική εξέταση).

Η απόδοση των φοιτητών/τριών στις δραστηριότητες αξιολογείται στην κλίμακα 1-5 συγκριτικά  με το σύνολο της τάξης. Οι δραστηριότητες που αξιολογούνται ως συμμετοχή περιλαμβάνουν: την γενική προφορική συμμετοχή στην τάξη (ερωτήσεις, παρεμβάσεις, δραστηριότητες think-pair-share, roleplay, exitslips – 1/3 του βαθμού συμμετοχής) και την προετοιμασία θεμάτων συζήτησης, ασκήσεων και mini-quiz (2/3 του βαθμού συμμετοχής). Ηαξιολόγηση της συμμετοχής δίνει μόνο θετικούς βαθμούς (θετικό κίνητρο) και για το λόγο αυτό είναι υποχρεωτική η συμπλήρωση όλων των ασκήσεωνγια όσες/ους επιλέξουν το σύστημα μικτής βαθμολόγησης (η μόνη δηλαδή περίπτωση αρνητικής βαθμολόγησης είναι η για μη συμμετοχή ή πλήρη έλλειψη προσπάθειας σε κάποια άσκηση).

3. Τελικές Εξετάσεις: Με βάρος από 95% – έως 65% του τελικού βαθμού (ανάλογα με την απόδοση στο βήμα 2)

1. Εγχειρίδια του μαθήματος

• Ακριβούλης, Δημήτριος Ε. (2006) Εισαγωγή στη Μετασωκρατική Πολιτική Φιλοσοφία της Ευρώπης, Αθήνα: ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΕ. [ΚωδικόςΒιβλίουστονΕύδοξο: 11524]
• Σκουλάς, Γεώργιος (2011) Εισαγωγή στην Πολιτική Φιλοσοφία και Θεωρία, Αθήνα: Γ. ΔΑΡΔΑΝΟΣ - Κ. ΔΑΡΔΑΝΟΣ Ο.Ε. [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 12585662]

2. Συμπληρωματικές πηγές:

• JohnMorrow (2022) Ιστορία της Δυτικής Πολιτικής Σκέψης. Aθήνα: Επίκεντρο
• Boucher, David, και Paul Kelly (2003)Political Thinkers: From Socrates to the Present. Oxford: Oxford University Press.
• Coleman, Janet (2005) Ιστορία της Πολιτικής Σκέψης. Από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τους πρώτους χριστιανικού χρόνους. Αθήνα: Κριτική.
• Oakeshott, Michael (2019) Διαλέξεις για την ιστορία της Πολιτικής Σκέψης. Αθήνα: Τόπος.
• Rawls, John (2021) Διαλέξεις στην Ιστορία της Πολιτικής Φιλοσοφίας. Αθήνα: Κριτική.
• Κιτρομηλίδης, Πασχάλης (2016) Νεότερη Πολιτική Θεωρία. Αθήνα: ΝομικήΒιβλιοθήκη.
• Τσάτσος, Κωνσταντίνος (2005) Κοινωνική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων. Αθήνα: Εστία.
• Carver, T., and J. Martin (ed.) (2006) Continental Political Philosophy, Basingstoke: Palgrave Macmillan Critchley, S., and W.R. Schroeder (ed.) (1998) A Companion to Continental Philosophy, Oxford: Blackwell.
• McClelland, J.S. (1996) A History of Western Political Thought, London: Routledge.
• Morgan, M.L. (ed.) (1992) Classics of Moral and Political Theory, Indianapolis: Hackett.
• Nelson, B.R. (1996) Western Political Thought: From Socrates to the Age of Ideology, Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Strauss, L. (1989) An Introduction to Political Philosophy: Ten Essays by Leo Strauss, Detroit: Wayne State University Press.
• Strauss, L., and J. Cropsey (1987) History of Political Philosophy, Chicago: University of Chicago Press.

4. Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• § Journal of Political Philosophy
• § Political Theory
• § History of Political Though

ΣΧΟΛΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΟΙ0210

ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

Β’

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΔΙΔΑΣΚΩΝ

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ

ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ
ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ

Διαλέξεις

4

5

ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗΣ – ΓΕΝΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ

ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΟΧΙ

ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ ERASMUS

ΟΧI

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (URL)

https://openeclass.uom.gr/courses/ECO198/

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι γενικός γνωστικός στόχος του μαθήματος είναι η εδραίωση βασικών γνώσεων πολιτικής επιστήμης, η εξοικείωση με τα ερευνητικά της αντικείμενα, τις διαφορετικές επιστημονικές κατευθύνσεις της και τις μεθόδους της.

Οι ειδικοί γνωστικοί στόχοι που επιδιώκονται είναι:

α. Η εξοικείωση με τις βασικές έννοιεςτων πολιτικών επιστημών

β. ο εντοπισμός ομοιοτήτων, διαφορών και σχέσεων μεταξύ πολιτικής, πολιτικής φιλοσοφίας, πολιτικής επιστήμης, αλλά και των συναφών επιστημονικών κλάδων.

γ. η διάκριση μεταξύ κανονιστικής και περιγραφικής σκέψης, και η κατανόηση του ρόλου που παίζει η διάκριση αυτή στο πεδίο της μελέτης του πολιτικού.

δ. η κατανόηση του ρόλου της θεωρίας για την εξήγηση των υπό μελέτη φαινομένων, και η εξοικείωση με ορισμένες από τις πιο σημαντικές θεωρίες του κράτους, της δημοκρατίας, του εθνικισμού, του κοινωνικού μετασχηματισμού.

ε. Η δημιουργία αναλυτικών εφοδίων για την κατανόηση και ανάλυση της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας.

Μαθησιακά αποτελέσματα

Με βάση τους παραπάνω στόχους, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτήτριες/ητές θα είναι σε θέση να:

α. εκφέρουν εμπεριστατωμένες απόψεις γύρω από τα σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα με αναφορές στην θεωρία και την σχετική επιστημονική γνώση.

β. συγκρίνουν διαφορετικά πολιτικά, εκλογικά και κομματικά συστήματα.

γ. διακρίνουν τις διαφορετικές ιδεολογικές τάσεις μέσα από το λόγο ή τα προγράμματα πολιτικών φορέων.

δ. διακρίνουν τον κανονιστικό από τον περιγραφικό επιστημονικό λόγο και να ελέγχουν τις επιστημονικές προκείμενες μελετών και εργασιών γύρω από τη μελέτη των πολιτικών φαινομένων.

α.) Ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ‘διασάλευση’ άκριτων βεβαιοτήτων.

β.) Συνδυασμός αυτόνομης εργασίας και συνεργατικής πρακτικής  (μέσω χρήσης εκπαιδευτικών τεχνικών όπως ‘think-pair-share’, ή ομαδικές παρουσιάσεις στην τάξη).

γ.) Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα (μέσω της γνωστικής επαφής με παραδείγματα από άλλες κοινωνίες).

δ.) Αυτο-ανάλυση, αυτό-κριτική και κριτική εδραιωμένων στερεοτύπων, μέσω και της υιοθέτησης της οπτικής του ‘άλλου’ με όχημα εκπαιδευτικές πρακτικές όπως παιχνίδια ρόλων.

ε.) Διεπιστημονική εργασία

στ.) Ερευνητική άσκηση, βιβλιογραφικές αναζητήσεις (μέσα από ασκήσεις).

ζ.) Εκφορά λόγου, διατύπωση γνώμης, αυτοπεποίθηση, μέσα από την προώθηση της συμμετοχής με όχημα τις διαδραστικές τεχνικές εκπαίδευσης).

Γενική περιγραφή

Τι είναι τελικά η πολιτική; μια τέχνη του συμβιβασμού ή μια πηγή συνεχών συγκρούσεων; Πρέπει η μελέτη της πολιτικής να είναι μια αντικειμενική επιστημονική διαδικασία στα πρότυπα των θετικών επιστημών; Μπορεί όμως να μένει ανεπηρέαστη από ιδεολογίες και ηθικο-πολιτικά διλήμματα; Έχει κάτι η πολιτική επιστήμη να μας προσφέρει για την κατανόηση του κόσμου ή—ακόμα περισσότερο—για την βελτίωσή του;

Το μάθημα «Πολιτική Επιστήμη» εισάγει τους φοιτητές στα παραπάνω διλήμματα και εξερευνά διεξοδικά τις διαφορετικές απαντήσεις που έχουν δοθεί από τους ίδιους τους πολιτικούς επιστήμονες και τους πολιτικούς φιλοσόφους. Το μάθημα, στο πρώτο μέρος, αποσκοπεί στην αποσαφήνιση βασικών εννοιών (πολιτική, εξουσία, επιστήμη, θεωρίες, μοντέλα) και την σχέση των πολιτικών επιστημών με τις άλλες επιστήμες, την φιλοσοφία και την ίδια την πολιτική. Στο δεύτερο και πιο εκτενές μέρος, το μάθημα στρέφεται στα βασικά αντικείμενα της πολιτικής επιστήμης (ιδεολογίες, κράτος, έθνος, δημοκρατία, εκλογές, κόμματα, βία και επανάσταση). Μέσα από μια δια-δραστική εκπαιδευτική διαδικασία οι φοιτητές εξερευνούν την ποικιλότητά των μορφών της πολιτικής ζωής, τις αντιθετικές πολλές φορές θεάσεις και οράματα για την οργάνωση της κοινωνίας, ενώ αποκτούν πρόσβαση σε ένα σημαντικό λεξιλόγιο εννοιών και σε ένα σώμα θεωριών που θα τους βοηθήσουν να αποκωδικοποιούν τον πολιτικό κόσμο γύρω τους.

Δομή και αναλυτική περιγραφή

ΜΕΡΟΣ 1: Εισαγωγή: Τι είναι αυτό που λέμε Πολιτική (Επιστήμη)   [ΒΔΟΜΑΔΕΣ 1-3]

Τι είναι η «πολιτική»; |  Λέξεις, έννοιες, αντιλήψεις | Η πολιτική ως…. | Τι είναι Επιστήμη; Τι είναι Φιλοσοφία | Κανονιστική αντίληψη – Αντικειμενικότητα – Εμπειρισμός  |  Πολιτική Επιστήμη ή Πολιτικές Επιστήμες; | Πολιτική και Πολιτική Επιστήμη | Πεδία Πολιτικής Επιστήμης | Ομοιότητες και διαφορές με άλλες Επιστήμες  | Μελετώντας τι, μελετώντας πώς? | Έννοιες, Μοντέλα, Θεωρίες | Αντικειμενικότητα – υποκειμενικότητα  | Παραδόσεις στην μελέτη της πολιτικής | Πολιτική Φιλοσοφία (παραδοσιακή πολιτική θεωρία, μη δυτικές παραδόσεις) | Σύγχρονες θεωρίες πολιτικής.

ΜΕΡΟΣ 2: Τα αντικείμενα της Πολιτικής Επιστήμης

2.1 Οι ιδέες πίσω από την πράξη: Πολιτικές Ιδεολογίες  [ΒΔΟΜΑΔΕΣ 3-5]

Τι είναι ιδεολογία; | Πως μελετάμε τις ιδεολογίες;

Χαρτογράφηση: Φιλελευθερισμός, Συντηρητισμός, Νέο-φιλελευθερισμός, Σοσιαλισμός, Μαρξισμός, Σοσιαλδημοκρατία, Αναρχισμός, Κοσμοπολιτισμός, Φεμινισμός, Φασισμός

Είναι ο λαϊκισμός ιδεολογία; Είναι ο Εθνικισμός ιδεολογία;

2.2 Η πολιτική οργάνωση της κοινωνίας: Από την πόλη στο κράτος, στο έθνος-κράτος, στους υπερ-εθνικούς οργανισμούς [ΒΔΟΜΑΔΕΣ 5-8]

Τι είναι το κράτος; Θεωρίες για το κράτος | Κράτος και τυπολογίες  | Θεωρίες Κοινωνικού Συμβολαίου  |  Όταν το κράτος συνάντησε το έθνος: Εθνικισμός, σύνορα, κυριαρχία  | Ποιος είναι ο Πολίτης; Μειονότητες, μετανάστες, δικαιώματα | Μετά το Κράτος: Υπερεθνικοί οργανισμοί και η επιστροφή του έθνους-κράτους.

2.3 Τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά: Δημοκρατία, Εκλογές, Αντιπροσώπευση [ΒΔΟΜΑΔΕΣ 8-11]

Νομιμοποίηση και δημοκρατία | Σύνταγμα και διάκριση των εξουσιών | Αντιπροσώπευση και εκλογές  | Εκλογικά συστήματα | Η πολιτική επιστήμη της πρόβλεψης: Δημοσκοπήσεις | Οι παίκτες της Δημοκρατίας: κόμματα, κομματικά συστήματα, κοινή γνώμη, επικοινωνία  | Ο 3^ος πόλος; Η κοινωνία πολιτών.

2.4 Τα πράγματα ανατρέπονται: μετασχηματισμός, βία, επανάσταση [ΒΔΟΜΑΔΕΣ 11-13]

Ανελευθερία: Ολοκληρωτισμός και αυταρχισμός | Ανισότητες: πώς αλλάζουν τα πράγματα; Κοινωνικοί αγώνες - Κοινωνικά κινήματα. Μορφές πολιτικής βίας | Επανάσταση.

ΣΥΝΟΨΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ [ΕΒΔΟΜΑΔΑ 13]

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Δια ζώσης

Το μάθημα αποτελείται από δύο δίωρες συναντήσεις ανά εβδομάδα (δια ζώσης), οι οποίες συνδυάζουν στοιχεία διάλεξης και σεμιναριακών τεχνικών και βασίζονται στην ενεργή συμμετοχή των φοιτητών/τριών στη διαδικασία παραγωγής και ενσωμάτωσης της γνώσης.

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

1. Όλες οι διαλέξεις γίνονται με τη χρήση ηλεκτρονικών διαφανειών (PowerPoint Slides) που περιέχουν τη δομή, τα κύρια σημεία, και τις βασικές γνωστικές πληροφορίες της διάλεξης. Διαμοιράζονται στους/στις φοιτητές/τριες διαδικτυακά κατά την ολοκλήρωση μιας ενότητας.

2. Χρήση  ηλεκτρονικών πλατφορμών όπως open eclass,   Google-Drive, Google-Forms, για δημιουργία φακέλου ηλεκτρονικών άρθρων, ανακοινώσεων στους φοιτητές, διαδικτυακές δραστηριότητες,  quiz, κλπ.

3. Συζήτηση σε ώρες γραφείου μέσω τηλεδιάσκεψης (ως επιλογή).

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

  Δραστηριότητα

Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ

Δίνονται 2 επιλογές για την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος

Α. Τελικές εξετάσεις μόνο

Οι φοιτήτριες/φοιτητές δίνουν Τελικές Γραπτές Εξετάσεις για το 100% του βαθμού

Οι εξετάσεις αποτελούνται από δύο (2) μέρη, ένα quiz γνώσεων πολλαπλής επιλογής (40% του βαθμού των τελικών εξετάσεων) και θέματα ανάπτυξης (60% του βαθμού των τελικών εξετάσεων).

Β. Μικτή (εναλλακτική) αξιολόγηση: Μικτή αξιολόγηση με βάση την 1. φυσική παρουσία, 2. την συμμετοχή στην τάξη και 3. τις τελικές εξετάσεις.

Επεξήγηση Μικτής (εναλλακτικής) αξιολόγησης:

Για να επιλέξουν αυτή την εκδοχή, οι φοιτήτριες/φοιτητές πρέπει να συμπληρώσουν ένα αριθμό ελάχιστων παρουσιών στις διαλέξεις-σεμινάρια (αυστηρά 80% παρουσιών - 21 υποχρεωτικές παρουσίες από 26 σύνολο), και να συμμετάσχουν ενεργά στις δραστηριότητες της τάξης (think-pair-share, role play, exit slips, προετοιμασία θεμάτων συζήτησης, ασκήσεις και mini-quiz).

Η αναλογία μικτής αξιολόγησης έχει ως εξής:

1. Παρουσία: Επιβράβευση (bonus) 1 βαθμού επί του τελικού βαθμού.
Όποιος/α περάσει το όριο των υποχρεωτικών παρουσιών (21 παρουσίες) παίρνει αυτόματα ένα επιπλέον βαθμό πάνω από την τελική αξιολόγησή του/της ( με ‘κόφτη’ το 10 βέβαια - δηλαδή, το 4 γίνεται 5, αλλά το 10 μένει 10).

Δεδομένου ότι η παρουσία δίνει bonus  βαθμό συνεπάγεται και ένα σύνολο υποχρεώσεων: Άφιξη στην έναρξη του μαθήματος, ενεργή παρακολούθηση, μη διατάραξη της προσοχής των άλλων.

2. Συμμετοχή:Επιβράβευση έως και 3 βαθμούς ανάλογα με την συμμετοχή.
Η αξιολόγηση της συμμετοχής λειτουργεί ως το γέμισμα ενός σωλήνα υγρού (όσο περισσότερο ‘γεμίζεις’ κατά τη διάρκεια του εξαμήνου από την αξιολόγηση της συμμετοχής, τόσο λιγότερο βάρος θα έχει στην τελική βαθμολογία η τελική εξέταση).

Η απόδοση των φοιτητών/τριών στις δραστηριότητες αξιολογείται στην κλίμακα 1-5 συγκριτικά  με το σύνολο της τάξης. Οι δραστηριότητες που αξιολογούνται ως συμμετοχή περιλαμβάνουν: την γενική προφορική συμμετοχή στην τάξη (ερωτήσεις, παρεμβάσεις, δραστηριότητες think-pair-share, role play, exit slips – 40% του βαθμού συμμετοχής) και την προετοιμασία θεμάτων συζήτησης, ασκήσεων και mini-quiz (60% του βαθμού συμμετοχής). Η αξιολόγηση της συμμετοχής δίνει μόνο θετικούς βαθμούς (θετικό κίνητρο) και για το λόγο αυτό είναι υποχρεωτική η συμπλήρωση όλων των ασκήσεων για όσες/ους επιλέξουν το σύστημα μικτής βαθμολόγησης (η μόνη δηλαδή αρνητικής βαθμολόγησης είναι η για μη συμμετοχή ή πλήρη έλλειψη προσπάθειας σε κάποια άσκηση).

3. Τελικές Εξετάσεις: Με βάρος από 90% – έως 60% του τελικού βαθμού (ανάλογα με την απόδοση στο βήμα 2)

Παραδείγματα βαθμολόγησης με το σύστημα μικτής (εναλλακτικής) αξιολόγησης

Κάποιος/α που εντάσσεται με τις παρουσίες του/της στο εναλλακτικό σύστημα βαθμολόγησης ξεκινάει από το +1 και άρα μπαίνει στην ‘αρένα’ ουσιαστικά για τους υπόλοιπους 9 βαθμούς.

Αν αρίστευσε στη συμμετοχή (άριστα στην προφορική συμμετοχή και στις ασκήσεις) ‘γεμίζει’ το 30% των 9 αυτών βαθμών και άρα στις τελικές εξετάσεις θα αξιολογηθεί για το υπόλοιπο 70%.

Αν π.χ. γράψει (7) στις τελικές εξετάσεις ο τελικός βαθμός γίνεται 8.9 και στρογγυλοποιείται σε 9. [υπολογίζεται ως εξής: 1 (παρουσία bonus), 3 (συμμετοχή ‘αριστα)) + 4,9 (7*70%) = 8.9 τελικός βαθμός]

Αν κάποιος/α δεν συμμετείχε καθόλου εκτός της παρουσίας τους θα διαγωνιστεί για το 100% του βαθμού του στις εξετάσεις αλλά θα πάρει 1 βαθμό bonus από την παρουσία του. Αν π.χ. γράψει κάτω από τη βάση (4) στις τελικές εξετάσεις ο τελικός βαθμός θα γίνει 5.

Τα παραπάνω κριτήρια αξιολόγησης παρουσιάζονται στο εισαγωγικό μάθημα, αναφέρονται ρητά στην περιγραφή του μαθήματος στο open eclass  και αναρτώνται στις διαφάνειες διαλέξεων.

Προτεινόμενα Εγχειρίδια

• § Andrew Heywood. 2014. Εισαγωγή στην πολιτική. Αθήνα: Επίκεντρο [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 41955913]
• § Ε Roskin Michael G.,Cord Robert L.,Medeiros James A.,Jones Walter S. 2008. Εισαγωγή στην πολιτική επιστήμη, Αθήνα: Επίκεντρο [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 14948]
• § Σκουλάς Γεώργιος E. Εισαγωγή στην πολιτική επιστήμη και σκέψη. Αθήνα: Παπαζήσης [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 50659394]

Επιπλέον ύλη

• Lewellen, Ted C. . 2009. Πολιτική ανθρωπολογία. Μια εισαγωγή. Αθήνα: Κριτική (Αποσπάσματα).
• Freeden, Michael. 2006. Ιδεολογία. Η εποχή μας σε 15 λέξεις. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Σχετική / βοηθητική βιβλιογραφία

• Cunningham, Frank. 2002. Theories of democracy: a critical introduction.London: Routledge.
• Dahl, Robert Alan. 2001. Περί δημοκρατίας. Αθήνα: Ψυχογιός.
• Duverger, Maurice. 1985. Εισαγωγή στην πολιτική. Αθήνα: Παπαζήσης.
• Feyerbend, Paul. 1986. Γνώση για ελεύθερους ανθρώπους. Αθήνα: Σύγχρονα Θέματα.
• Freeden, Michael. 1998. "Is nationalism a distinct ideology?"  Political Studies 46 (4):748-765.
• Jones, Tudor. 2001. Modern political thinker and ideas. London & New York: Routledge
• Katz, Richard S., & Mair, Peter. 2009. “The cartel party thesis: A restatement”. Perspectives on Politics, 7(4), 753-766.
• Krouwel, André. 2003. “Otto Kirchheimer and the catch-all party”. West European Politics, 26(2), 23-40.
• Λιάκος, Αντώνης. 2005. Πως στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο;. Αθήνα: Πόλις.
• Morrow, John. 2022. Ιστορία της δυτικής πολιτικής σκέψης. Αθήνα: Επίκεντρο
• Mouffe, Chantal. 2004. Το δημοκρατικό παράδοξο. Αθήνα: Πόλις.
• Rawls, John. 2021. Διαλέξεις στην ιστορία της πολιτικής φιλοσοφίας. Αθήνα: Κριτική
• Schmitter, Philippe C., and Terry Lynn Karl. 1991. "What democracy is. . . and is not."  Journal of Democracy 2 (3):75-88.
• Touraine, Alain. 1985. "Social movements, revolution and democracy."  Graduate Faculty Philosophy Journal 10 (2):129-146.
• Χριστόπουλος, Δημήτρης. 2002. Η ετερότητα ως σχέση εξουσίας. Αθήνα: Κριτική/ΚΕΜΟ.
• Χριστόπουλος, Δημήτρης. 2022. Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα. Αθήνα: Πόλις.

ΣΧΟΛΗ

ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΤΜΗΜΑ

ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ, ΣΛΑΒΙΚΏΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΏΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΒΣΑ214-Ι

ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ε΄& Ζ΄

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΟΥΡΚΙΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
σε περίπτωση που οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται σε διακριτά μέρη του μαθήματος π.χ. Διαλέξεις, Εργαστηριακές Ασκήσεις κ.λπ. Αν οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται ενιαία για το σύνολο του μαθήματος αναγράψτε τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας και το σύνολο των πιστωτικών μονάδων

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ
ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ

4

6

Προσθέστε σειρές αν χρειαστεί. Η οργάνωση διδασκαλίας και οι διδακτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται περιγράφονται αναλυτικά στο (δ).

ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ειδικού υποβάθρου

ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

Όχι

ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ:

Ελληνικά

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ERASMUS

Όχι

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (URL)

https://openeclass.uom.gr/courses/BSO216/

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι γενικοί γνωστικοί στόχοι του μαθήματος είναι

α. η εδραίωση βασικών γνώσεων πάνω στην τουρκική πολιτική ιστορία, την εξέλιξη του κράτους και άλλων πόλων εξουσίας (στρατός, θρησκ. αδελφότητες, κλπ), τις πολιτικές δυνάμεις, τα κόμματα, τα κινήματα.

β. η χαρτογράφηση των κομβικών πολιτικών και ιδεολογικών συγκρούσεων που διέπουν τη χώρα, πέρα από απλουστευτικούς δυϊσμούς (π.χ. Ισλαμισμός-Κεμαλισμός, ‘Κούρδοι’-’Τούρκοι’, κλπ)

γ. η ανάλυση των επιλογών και των μετασχηματισμών της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας μέσα από τη μελέτη αυτής εντός ενός συγκριτικού περιφερειακού πλαισίου (υπό το φως των ιστορικών και σύγχρονων συνεπιδράσεων και συνδέσεων με την Νοτιοανατολική Ευρώπη, τον Καύκασο, την Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο).

Οι ειδικοίγνωστικοί στόχοι που επιδιώκονται διαμέσου των παραπάνω γνωστικών στόχων είναι:

α) η δημιουργία αναλυτικών και γνωστικών εφοδίων (τόσο σε θεωρητικό όσο και σε ιστορικο-πολιτισμικό επίπεδο) για την ουσιαστική κατανόηση και ανάλυση της σύγχρονης τουρκικής πολιτικής πραγματικότητας και του ρόλου της Τουρκίας στην διεθνή και περιφερειακή σκηνή.

β) η ενστάλαξη της κριτικής ικανότητας διάκρισης μεταξύ μυθολογίας και πραγματικότητας γύρω από την τουρκική ιστορία και σύγχρονη πραγματικότητα (ειδικά δεδομένου του κομβικού χαρακτήρα που οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν για τη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής κοινής γνώμης).

γ) η δυνατότητα συγκριτικής επισκόπησης και κατανόησης της σύγχρονης τουρκικής εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής σε ιστορικό και γεωγραφικό συγκείμενο.

δ) η εφαρμογή εργαλείων πολιτικής θεωρίας στην πράξη ως όχημα για την εξήγηση των επιλογών προσώπων και ομάδων αλλά και της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των δράσεων αυτών.

Μαθησιακά αποτελέσματα

Με βάση τους παραπάνω στόχους, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτήτριες/τές θα είναι σε θέση

α) να εκφέρουν εμπεριστατωμένες απόψεις γύρω από την σύγχρονη τουρκική πολιτική  και τη θέση/ρόλο της στην διεθνή και περιφερειακή σκηνή.

β) να προσεγγίζουν την Τουρκία αποφεύγοντας τα στερεότυπα που συχνά επικρατούν στον δημόσιο λόγο στην Ελλάδα.

γ) να αποκωδικοποιούν και να αναλύουν την σύγχρονη τουρκική πολιτική πραγματικότητα και τις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής ως προϊόντα σύγκρουσης ιδεολογιών, φορέων αλλά και προσωπικοτήτων και όχι ως μονοδιάστατες επιλογές ‘εθνικού’ χαρακτήρα ή ακλόνητων αέναων ‘εθνικών συμφερόντων΄.

δ) να αναγνωρίζουν τις ιδιαίτερες συνιστώσες της σύγχρονης Τουρκίας αλλά ταυτόχρονα να δημιουργούν συνδέσεις και αναλογίες και να αποφεύγουν μια οριενταλιστική αναγωγή σε μια άκριτη ‘τουρκική ιδιαιτερότητα’.

ε) να αντιλαμβάνονται την σημασία της πολιτικής θεωρίας για την κατανόηση της ιστορίας και της πολιτικής πραγματικότητας.

Γενικές Ικανότητες

Ο συνδυασμός των γενικών και ειδικών γνωστικών στόχων, του θεωρητικού πλαισίου αλλά και της εκπαιδευτικής προσέγγισης του μαθήματος αποσκοπεί στην περαιτέρω ανάπτυξη των παρακάτω ικανοτήτων:

α) Συνδυασμός αυτόνομης εργασίας και συνεργατικής πρακτικής  (μέσω χρήσης εκπαιδευτικών τεχνικών όπως ‘think-pair-share’ στη τάξη, ομαδικές παρουσιάσεις poster.

β) Ανάπτυξη διαπολιτισμικής και συγκριτικής οπτικής και σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα. μέσω της αυτο-ανάλυσης, αυτό-κριτικής και της κριτικής εδραιωμένων στερεοτύπων για τον ‘Άλλο’, (στην περίπτωση αυτή σε σχέση με την Τουρκία), και την υιοθέτηση της οπτικής του ‘άλλου’ μέσω εκπαιδευτικών πρακτικών, όπως παιχνίδια ρόλων.

γ) Ερευνητική άσκηση, βιβλιογραφικές αναζήτησες

δ) Ανάπτυξη ερευνητικών ιδεών

ε) Εκφορά λόγου, διατύπωση γνώμης, αυτοπεποίθηση

Γενική περιγραφή

Η σημερινή Τουρκία αποτελεί κόμβο των εξελίξεων στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή που ξεκινά από τα Βαλκάνια, και τέμνει τον Καύκασο, την Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο. Για την κατανόηση του σημαντικού ρόλου της Τουρκίας στις εξελίξεις αυτές χρειάζεται μια εξοικείωση με την περίπλοκη τουρκική πολιτική πραγματικότητα πέρα από απλοϊκά δίπολα και στερεότυπα. Το μάθημα στοχεύει στην εδραίωση μιας ουσιαστικής γνώσης γύρω από την σύγχρονη Τουρκία από το 1923 έως και σήμερα, τις διαδικασίες πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού στο εσωτερικό της χώρας, τις μεταβολές της εξωτερικής της πολιτικής, και του ρόλου της στις περιφερειακές εξελίξεις

Δομή και αναλυτική περιγραφή

Το μάθημα ξεκινά εξετάζοντας τις συνέχειες και ασυνέχειες κατά τη μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο σύγχρονο τουρκικό κράτος, και εστιάζει στις ιδεολογικο-πολιτικές ‘κληρονομιές’ που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το τελευταίο και τη θέση του στην περιοχή.

Στη συνέχεια οι φοιτητές αποκτούν μια σφαιρική εικόνα των μετασχηματισμών του τουρκικού κράτους και του πολιτικού του συστήματος από την ίδρυσή του ως και σήμερα. Επίσης, εντοπίζουν κομβικά ιστορικά γεγονότα όσο και σημαντικές προσωπικότητες ή κοινωνικο-πολιτικές ομάδες που καθορίζουν τις εξελίξεις σε κάθε περίοδο.

Με βάση την παραπάνω χαρτογράφηση της σύγχρονης τουρκικής πολιτικής ιστορίας, το μάθημα στρέφει την προσοχή των φοιτητών σε θεματικές απαραίτητες για την βαθύτερη κατανόηση της σύγχρονης Τουρκίας και των μεταβολών στις κατευθύνσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής όπως (μεταξύ άλλων): ο ρόλος των ιδεολογιών (Κεμαλισμός, Ισλάμ, Ερντογανισμός), του στρατού, των μη-κρατικών φορέων (θρησκευτικές αδελφότητες, συνδικάτα, κοινωνία πολιτών), των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του μαθήματος, βασικές έννοιες της πολιτικής θεωρίας (κράτος, εξουσία, νομιμοποίηση, ιδεολογία) γίνονται όχημα για την ερμηνεία των παραπάνω διαδικασιών, αλλά και την τοποθέτησή τους σε ιστορικό και συγκριτικό πλαίσιο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Το Κράτος της Τουρκίας και οι κληρονομιές του [Εβδομάδες 1-2]

• § Προβολή στο Παρόν: Το παρελθόν μέσα από το μέλλον 2023-2054-2071 |  Η Ανατολία (συνοπτική μακρο-ιστορία)  |   Το οθωμανικό κράτος (η ανάδυση - η επέκταση – οι κρίσεις – οι απαντήσεις)
• § Εξουσία-νομιμοποίηση, επιβολή-ηγεμονία, φόβος-ελπίδα
• § Η γέννηση μιας αέναης αντιπαράθεσης: μεταρρυθμίσεις Τανζιμάτ και αντιδράσεις | Νέοι Οθωμανοί, συνταγματισμός, Νεότουρκοι, η ΕΕΠ και επανάσταση του 1908. Το σύνταγμα ως κενό σημαίνον). |  Τα ιδεολογικά ρεύματα: Οθωμανισμός, (Παν)Iσλαμισμός/ (Παν)τουρκισμός. |
• § Οι ‘άμεσες’ κληρονομιές: Βαλκανικοί πόλεμοι και Α’ Παγκ. Πόλεμος: η διάλυση ψευδαισθήσεων, αμοιβαίες εθνοκαθάρσεις και πρόσφυγες, ριζοσπαστικός εθνικισμός και εθνικοποίηση, Γενοκτονία.
• § Προβολές στο παρόν: Αρμενικό ζήτημα

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 : Η ίδρυση του κράτους και η μονοκομματική περίοδος [Εβδομάδες 3-4]

• § Ο αγώνας της ανεξαρτησίας | ενδογενείς και εξωγενείς συνθήκες επιτυχίας | Ο Μουσταφά Κεμάλ |
• § Προβολές στο παρόν: Το εθνικό σύμφωνο και η σημασία του. Η Συνθήκη της Λωζάνης.
• § Η τουρκική δημοκρατία 1920-1945 | Πολιτική γενεαλογία: Πρώτη – Δεύτερη ομάδα και η κυριαρχία του Μουσταφά Κεμάλ. | Το όραμα, οι μεταρρυθμίσεις, οι αντιδράσεις.
• § Προβολές στο παρόν: Εκδυτικισμός - Παράδοση

ΕΝΟΤΗΤΑ 3 : Πόλεμος, Δημοκρατία, Λαϊκισμός. Η μετά-τον-Ατατούρκ εποχή (1938-1950) [Εβδομάδα 5]

• § Από τον μονοκομματισμό στον πολυκομματισμό. | Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και οι ενδογενείς και εξωγενείς πιέσεις για εκδημοκρατισμό. Η στροφή του CHP στον φιλελευθερισμό.
• § Νέα στοιχεία στην πολιτική I: Λαϊκισμός (Θεωρητική παρένθεση). Το Δημοκρατικό Κόμμα: Άνοδος, κρίση, αυταρχισμός, πραξικόπημα.
• § Προβολή στο παρόν: Η κεντροδεξιά κληρονομιά

EΝΟΤΗΤΑ 4: Ιδεολογίες, πολιτική βία (1960-1980) [Εβδομάδα 6]

• § Περί Ιδεολογιών: Είναι ο Κεμαλισμός ιδεολογία;
• § 1960 – 1968 Οι ιδεολογίες αναδύονται. H μαζικοποίηση των ιδεολογιών. Ο ρόλος της Αριστεράς. | Η εθνικιστική δεξιά. | Η ισλαμική δεξιά. | H ‘Αριστερά του Κέντρου’ και η στροφή του  CHP.  Προβολή στο παρόν: CHP αριστερά και Δεξιά.
• § Πόλωση και Βία 1971-1980: πολιτική αστάθεια και κυβερνήσεις συνεργασίας, οι εσωτερικές επιδράσεις του Κυπριακού,  κυβερνήσεις εθνικιστικού μετώπου. Προβολή στο παρόν: Ο ρόλος της Άκρας Δεξιάς

EΝΟΤΗΤΑ 5 (ΘΕΜΑΤΙΚΗ): Ο Στρατός  [Εβδομάδες 7-8]

• § Θεωρία – Τυπολογίες
• § Περιοδολόγηση: Ο στρατός και το κόμμα 1920-1940  | Ανασυγκρότηση και αυτονόμησή 1940 – 1960 | Ιδεολογικές διεργασίες 1960 - 1971
• § Οι παρεμβάσεις: 1960 , 1971, 1980 και η τουρκο-ισλαμική σύνθεση,
• § Το ‘βρώμικο’ 1990: Παρακρατική βία, εγκλωβισμός της πολιτικής, Μιλιταριστικός εθνικισμός.
• § Προβολή στο παρόν: Ο στρατός σήμερα

EΝΟΤΗΤΑ 6 (ΘΕΜΑΤΙΚΗ): Το Πολιτικό Ισλάμ [Εβδομάδες 9-10]

• § Προβολή στο παρόν: Η εσωτερική σύγκρουση του πολιτικού Ισλαμ: Το πραξικόπημα του 2016
• § Θρησκευτικά τάγματα και πολιτική. Η περίοδος της δράσης εκτός νόμου (1925-1950). Νακσιμπεντί και η τουρκική δεξιά. Πολιτικό και πολιτισμικό ισλάμ. Η εναλλακτική γραμμή προς την ηγεμονία: το τάγμα των Νουρτζού. Ο ΦετουλάχΓκιουλέν.
• § Το φαινόμενο Ερμπακάν: Η δεκαετία του 1990 από την οπτική του πολιτικού Ισλάμ. Η 28^η Φεβρουαρίου 1997, Το ‘μετα-μοντέρνο’ πραξικόπημα.
• § Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης Ι : Η συμμαχία κεντροδεξιάς, πολιτικού και πολιτισμικού ισλάμ
• § Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΙΙ: Από τον Ευρωπαϊσμό στον Ερντογανισμό;
• § Από το πάρκο Γκεζί στην απόπειρα πραξικοπήματος. Η πορεία προς τον Αυταρχισμό και οι αντιστάσεις της τουρκικής κοινωνίας

EΝΟΤΗΤΑ 7 (ΘΕΜΑΤΙΚΗ): Διεθνείς σχέσεις & εξωτερική πολιτική [Εβδομάδες 11-12-13]

• § Έννοιες: Διεθνές σύστημα και τύπος δύναμης, ασφαλειοποίηση.
• § Περιοδολόγηση: Η Τουρκία ως νέο κράτος σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο (1920-1939). Η μεγάλη στροφή: Από την Σοβ. Ένωση στο ΝΑΤΟ (1945-1964). | Το Κυπριακό και η αναζήτηση ‘αυτονομίας’ (1964-1980) | Αναζήτηση ταυτότητας μετά τον ψυχρό πόλεμο (1990-1999). Η διπλωματική μεγέθυνση 1999-2011. Η στροφή στη διπλωματία του εξαναγκασμού (2011-σήμερα)
• § Θεματικές: Τουρκο-Ρωσικές σχέσεις, Ελληνο-τουρκικές σχέσεις

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
Πρόσωπο με πρόσωπο, Εξ αποστάσεως εκπαίδευση κ.λπ.

Δια ζώσης.

Το μάθημα αποτελείται από δύο δίωρες συναντήσεις ανά εβδομάδα (δια ζώσης), οι οποίες συνδυάζουν στοιχεία διάλεξης και σεμιναριακών τεχνικών και βασίζονται στην ενεργή συμμετοχή των φοιτητών στην διαδικασία παραγωγής και ενσωμάτωσης της γνώσης.

Επιπλέον δραστηριότητες γίνονται μέσω εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης ή εκπαιδευτικών επισκέψεων 

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία, στην Εργαστηριακή Εκπαίδευση, στην Επικοινωνία με τους φοιτητές

1. Όλες οι διαλέξεις γίνονται με την χρήση ηλεκτρονικών διαφανειών (PowerPoint Slides) που περιέχουν την δομή, τα κύρια σημεία, και τις βασικές γνωστικές πληροφορίες της διάλεξης. Διαμοιράζονται στους φοιτητές διαδικτυακά κατά την ολοκλήρωση μιας ενότητας.

2. Χρήση άπλετου οπτικού και αρχειακού υλικού στις διαφάνειες για εξοικείωση με ιστορικό-πολιτικό περιεχόμενο και παρουσίαση σύντομων ντοκιμαντέρ στην τάξη.

3. Εκτός ωρών μαθήματος: παρότρυνση για παρακολούθηση ή συν/παρακολούθηση ντοκιμαντέρ ή ταινιών διαδικτυακά (virtualscreening) ακολουθούμενη από διαδικτυακή συζήτηση.

4. Χρήση  ηλεκτρονικών πλατφορμών όπως openeclass,   Google-Drive, Google-Forms, για δημιουργία φακέλου ηλεκτρονικών άρθρων, ανακοινώσεων στους φοιτητές, διαδικτυακές δραστηριότητες, κλπ.

5. Συζήτηση σε ώρες γραφείου και μέσω τηλεδιάσκεψης (ως επιλογή).

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας.

Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Άσκηση Πεδίου, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Φροντιστήριο, Πρακτική (Τοποθέτηση), Κλινική Άσκηση, Καλλιτεχνικό Εργαστήριο, Διαδραστική διδασκαλία, Εκπαιδευτικές επισκέψεις, Εκπόνηση μελέτης (project), Συγγραφή εργασίας / εργασιών, Καλλιτεχνική δημιουργία, κ.λπ.

Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης σύμφωνα με τις αρχές του ECTS

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης

Δίνονται 2 επιλογές για την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματοςAή Β:

Α. Τελικές εξετάσεις μόνο (κλασική αξιολόγηση)

• Οι φοιτήτριες/φοιτητές δίνουν τελικές γραπτές εξετάσεις για το 100% του βαθμού
• Οι εξετάσεις αποτελούνται από Quiz γνώσεων πολλαπλής επιλογής (40% του βαθμού) και συνδυαστικές ερωτήσεις ανάπτυξης με ανοιχτά βιβλία ή ανακοινωμένες 24 ώρες πριν τις εξετάσεις (60% του βαθμού).

Β. Μικτή (εναλλακτική) αξιολόγηση:

Μικτή αξιολόγηση με αναλογία τελικού βαθμού η οποία έχει ως εξής:

1. Προϋπόθεση η φυσική παρουσία: Όποιος/α περάσει ένα συγκεκριμένο όριουποχρεωτικών παρουσιών (80% - 21/26 διαλέξεις) παίρνει αυτόματα επιβράβευση (bonus) 0.5 βαθμού επί του τελικού βαθμού και συμμετέχει αυτόματα στο σύστημα εναλλακτικής αξιολόγησης.[i]

2. Συμμετοχήστις δραστηριότητες της τάξης (επιβράβευση έως και 20% του βαθμού): Οι δραστηριότητες που αξιολογούνται περιλαμβάνουν την γενική προφορική συμμετοχή στην τάξη (ερωτήσεις, παρεμβάσεις, δραστηριότητες think-pair-share, roleplay, exitslips) και την προετοιμασία θεμάτων συζήτησης, ασκήσεις και mini-quiz).

3. Ομαδική ΠαρουσίασηPoster(προαιρετική) :Επιβράβευση έως και 30% του βαθμού.[ii]

4. Τελικές Εξετάσεις (με βάρος από 45% έως 95% του βαθμού).Οι τελικές εξετάσεις αποκτούν ‘βάρος’ στο βαθμό ανάλογα με τις επιδόσεις της/του φοιτήτριας/τη στα στάδια2 και 3 (συμμετοχής και ομαδικής παρουσίασης). Δηλαδή, όσο μεγαλύτερος ο βαθμός από την συμμετοχή (και την παρουσίαση) τόσο λιγότερο βάρος έχουν οι εξετάσεις.

Τα παραπάνω κριτήρια αξιολόγησης παρουσιάζονται στο εισαγωγικό μάθημα, αναφέρονται ρητά στην περιγραφή του μαθήματος στο open e-class  και αναρτώνται στις διαφάνειες διαλέξεων.

1. Εγχειρίδια του μαθήματος

• § ErikJanZurcher  (2010), Σύγχρονη Ιστορία της Τουρκίας. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 15510]
• § Νίκος Μούδουρος, (2012), Ο Μετασχηματισμός της Τουρκίας. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 22769028]
• § Φάκελος άρθρων (ηλεκτρονική πρόσβαση)

2. ‘Άλλες πηγές στα Ελληνικά

• § Bozarslan, Hamıt. Ιστορία της Σύγχρονης Τουρκίας. Αθήνα: Πατάκης, 2004.
• § Hale, William M. Τουρκική Εξωτερική Πολιτική, 1774-2000. Αθήνα: Πεδίο, 2000.
• § İnsel, Ahmet. Η Νέα Τουρκία του Ερντογάν. Αθήνα: Διάμετρος, 2017.

3. Επιμέρους θεματικές (ελληνική και αγγλόφωνη βιβλιογραφία)

• Στρατός
  • Μουδουρος, Νίκος. "Από τον «Στρατό́ της Κοσμικότητας»  προς τον «Στρατό́ του Έθνους»; Μετασχηματισμοί́ στις Σχέσεις Στρατού́ – Πολιτικής στην Τουρκία." In ΙΝΕΠ, Κείμενο Εργασίας, 2021.
  • Dorronsoro, Gilles , and Benjamin Gourisse. "The Turkish Army in Politics. Institutional Autonomy, the Formation of Social Coalitions, and the Production of Crises." Revue Française de SciencePolitique 4, no. 65 (2015): 609-31.
  • CizreSakallioğlu, Ümit. "The Anatomy of the Turkish Military's Political Autonomy." Comparative Politics 29, no. 2 (1997): 151-66
  • Karpat, Kemal H. "Military Interventions: Army-Civilian Relations in Turkey before and after 1980." In State, Democracy, and the Military: Turkey in the 1980s, edited by MetinHeper and Ahmet O. Evin. Berlin&NewYork: W. de Gruyter, 1988.
  • Demirel, Taner. "Lessons of Military Regimes and Democracy: The Turkish Case in a Comparative Perspective." Armed Forces & Society (2005).

• Κεντροδεξιά και Πολιτικό Ισλάμ
  • Εsen, Berk, and SebnemGumuscu. "Rising Competitive Authoritarianism in Turkey." Third World Quarterly 37, no. 9 (2016): 1581-606.
  • Yavuz, M. Hakan. Islamic Political Identity in Turkey. Religion and Global Politics. Oxford & New York: Oxford University Press, 2003.
  • Kasaba, Resat. "Populism and Democracy in Turkey, 1946-1960." In Rules and Rights in the Middle East : Democracy, Law and Society edited by Ellis Goldberg, Resat Kasaba and Joel S. Ed Migdal. Seattle: University of Washington, 1993.
  • Keyder, Çağlar. State and Class in Turkey: a Study in Capitalist Development.London: Verso, 1987.

• Εξωτ. Πολιτική
  • Kutlay, Mustafa, and Ziya Öniş. "Understanding Oscillations in Turkish Foreign Policy: Pathways to Unusual Middle Power Activism." Third World Quarterly 42, no. 12 (2021): 3051-69.
  • Öniş, Ziya "Turkish Foreign Policy in Flux: Traditional Alignments with the West versus the New Eastern Orientation."  (2021)
  • Isachenko, Daria. "Turkey and Russia. The Logic of Conflictual Cooperation." SWP Research Paper  (2021).
  • Ayata, Bilgin. "Turkish Foreign Policy in a Changing Arab World: Rise and Fall of a Regional Actor?". Journal of European Integration 37, no. 1 (2014): 95-112.
  • Ηρακλείδης, Αλέξης. Άσπονδοι Γείτονες : Ελλάδα - Τουρκία: Η Διένεξη του Αιγαίου. Αθήνα: Σιδέρης Ι., 2007.

4. Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• § New Perspectives on Turkey
• § Turkish Studies
• § Turkish Policy Quarterly
• § Middle Eastern Studies
• § Third World Quarterly